Φωκίδα - Δελφοί: Αιώνιο φως

Θέα από τις ψηλότερες γειτονιές των Δελφών στον Κορινθιακό κόλπο.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

«Δελφοί, το πλέγμα των ναών, η συντυχιά της φύσης, εδώ που ενώνονται με μιας της γης οι τρανές αισθήσεις...»

Αγγελος ΣικελιανόςΑν έχεις την τύχη να βρεθείς εδώ έπειτα από καταιγίδα, θα δεις τα σύννεφα να τρέχουν πάνω από τον ασημοπράσινο ελαιώνα, να σκαλώνουν στα πρανή του Παρνασσού και καθώς θ' αποτραβιούνται στο βάθος του ορίζοντα, να ξεπροβάλλουν μέσα από την αντάρα οι κεραμοσκεπές του Χρισσού, η γαλάζια επιφάνεια του Κορινθιακού κόλπου και το Δελφικό τοπίο να φωτίζεται ξανά και να σ' αγκαλιάζει...

Οταν νιώσεις την ενέργεια που εκπέμπει τούτη η γη, τότε θα μυηθείς στον μύθο, θα καταλάβεις γιατί οι δύο αετοί του Δία συναντήθηκαν εδώ. Θα εξηγήσεις τον λόγο που οι παλιοί κάτοικοί της διάλεξαν τον τόπο αυτό να γίνει «ο ομφαλός της γης», «το κέντρο του κόσμου» και να σημαδέψει αιώνια τον παγκόσμιο πολιτισμικό χάρτη.

Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά

Αυτήν την καλά προστατευμένη εσοχή των βράχων διάλεξαν οι αρχαίοι Ελληνες για να κτίσουν τον 7ο αιώνα π.Χ. τους πρώτους λατρευτικούς ναούς στους θεούς τους, τον Απόλλωνα και την Αθηνά. Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση, η λατρεία του Απόλλωνα προϋπήρχε αποσπασματικά στην περιοχή, όταν αυτή κατοικείτο μέχρι το τέλος της μυκηναϊκής περιόδου.

Το θέατρο των Δελφών είναι χωρητικότητας 5.000 θέσεων.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Τον 8ο αιώνα π.Χ. το Μαντείο άρχισε να αποκτά φήμη και δύναμη. Ετσι η αρχαία πόλη Δελφοί έγινε έδρα της Δελφικής Αμφικτιονίας δώδεκα φυλών της Κεντρικής Ελλάδας, στην αρχή με θρησκευτικό και αργότερα με έντονο πολιτικό χαρακτήρα.

Περιζήτητοι σε όλο τον αρχαίο κόσμο ήταν οι διφορούμενοι χρησμοί της μάντισσας Πυθίας, οι οποίοι ερμηνεύονταν από τους ιερείς κατά περίσταση, ενώ τα διάσημα Πύθια που διοργανώνονταν εδώ ήταν οι πιο σημαντικοί πανελλήνιοι εορταστικοί αγώνες μετά τους Ολυμπιακούς. Οι ευχαριστήριες προσφορές στους θεούς ήταν αμέτρητες και αμύθητης αξίας. Ετσι ο μεγάλος πλούτος που συγκέντρωσε το μαντείο προκάλεσε τρεις ιερούς πολέμους με σκοπό τον πολιτικό έλεγχο και την οικονομική εκμετάλλευσή του. Η ιστορία των Δελφών παρέμεινε πολυκύμαντη μέχρι την εποχή του Βυζαντίου όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α' σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία του ιερού, ενώ η πόλη εγκαταλείφθηκε με την επιδρομή των Σλάβων. Πάνω στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο, του οποίου οι ανασκαφές άρχισαν το 1891 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, είχε κτισθεί το χωριό Καστρί.

H Χάρμαινα, η συνοικία των βυρσοδεψών.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Σήμερα ο επισκέπτης, εκτός των άλλων, θα εντυπωσιασθεί από τους όρθιους κίονες του ναού του Απόλλωνα (4ος αι.) -το σημαντικότερο μνημείο των Δελφών όπου δίνονταν οι μαντικοί χρησμοί-, τον ναΐσκο του Θησαυρού των Αθηναίων και τη Στοά, το αρχαίο Γυμνάσιο και το αρχαίο Στάδιο (5ος αι.) -το καλύτερο διατηρημένο στη Ελλάδα- όπου διεξάγονταν οι Πυθικοί αγώνες, αλλά και από το αρχαίο θέατρο των 5.000 θέσεων όπου γίνονταν οι πνευματικές εκδηλώσεις που πλαισίωναν τα Πύθια.

Κάτω από τον δρόμο διακρίνεται τμήμα του πιο χαρακτηριστικού και πολυφωτογραφημένου μνημείου των Δελφών, ο Θόλος της Αθηνάς Προναίας (4ος αι.), ένα κυκλικό οικοδόμημα δωρικού ρυθμού του οποίου η χρήση ακόμα δεν έχει προσδιορισθεί από τους μελετητές.

Το στοιχειό της Χάρμαινας βγαίνει στους δρόμους τις Αποκριές (φωτό Δ. Καλετζής).

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Μια επίσκεψη στον επιβλητικό αρχαιολογικό χώρο με την ανεπανάληπτη θέα στο Κρισσαίο πεδίο, αλλά και στο Μουσείο με τα καταπληκτικά εκθέματα, τουλάχιστον επιβάλλεται ως ελάχιστος φόρος τιμής σε τούτο το ξεχωριστό Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς όπως έχει χαρακτηρισθεί από την UNESCO. Είναι μια εμπειρία ζωής που τη βιώνουν καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες απ' όλον τον κόσμο, αξέχαστη όπως το αιώνιο βλέμμα του Ηνίοχου που θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη σας.

Περίπατοι και πεζοπορία

Η σημερινή κωμόπολη των Δελφών, διάδοχος του παλιού οικισμού Καστρί, είναι κτισμένη σε ράχη των παρυφών του Παρνασσού, σε σημείο μπαλκόνι στο Κρισσαίο πεδίο, στη θάλασσα, στον ελαιώνα, στην Ιτέα, αλλά και στις γύρω βουνοσειρές.

Το Γαλαξίδι όπως το βλέπουμε από το λιμάνι του Χηρόλακκα.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Βρίσκεται μια ανάσα μακριά από τον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο ενώ διαθέτει άριστη υποδομή για διαμονή, με σύγχρονους ξενώνες, καλαίσθητα εστιατόρια και πολλές εξυπηρετήσεις. Ετσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφετηρία για γνωριμία με την ευρύτερη περιοχή του διευρυμένου Δήμου Δελφών, καθώς οι κοντινές αποστάσεις από τα αξιοθέατα της περιοχής ευνοούν τις ημερήσιες εξορμήσεις. Εξάλλου η πόλη δεν υστερεί σε διασκεδάσεις ούτε σε πολιτιστική ζωή, αφού το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών που στεγάζεται εδώ υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, δίνει το στίγμα του κάθε καλοκαίρι με διεθνούς κύρους εκδηλώσεις στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του (www.delphi.gr).

Η βόλτα στα σοκάκια και στους δρόμους της πόλης θα σας αποκαλύψει κομμάτια από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του παρελθόντος, ενώ η θέα του Δελφικού τοπίου και του Κρισσαίου κόλπου θα ξεμυτίζει από παντού ανοίγοντας διάπλατα το οπτικό σας πεδίο στον ορίζοντα. Ανάλογα την εποχή, η επιλογή βουνού ή θάλασσας θα είναι πάντα μέσα στις δυνατότητές σας. Ωστόσο ο ορεινός όγκος που εκτείνεται προς βορρά κρύβει στο γεωφυσικό του ανάγλυφο τις μοναδικές ομορφιές του Εθνικού Δρυμού του Παρνασσού. Το κατάφυτο από δάση πεδίο μπορεί να προσφέρει εκτός από θαυμάσιες οδηγικές εκδρομές και αξέχαστες πεζοπορικές εμπειρίες. Πάνω στο ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι Ε4 ξετυλίγονται πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές όπως αυτή από Δελφούς προς Κορύκειο Αντρο ή από Δελφούς προς Παρατηρητήριο κορυφής Κόχραν.

Την Καθαρά Δευτέρα στο Γαλαξίδι αναβιώνει το παμπάλαιο έθιμο του «Αλευρομουντζουρώματος» (φωτό Η. Μασσάρος).

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Το αρχαίο μονοπάτι Κίρρας - Δελφών που ανέβαζε στο ιερό των Δελφών τους προσκυνητές που αποβιβάζονταν στο αρχαίο λιμάνι της Κίρρας, είναι η έκπληξη για τους λάτρεις της πεζοπορίας, αφού έχει μπει ξανά σε χρήση αναδεικνύοντας το ενδιαφέρον του βιωματικού τουρισμού μέσα από τον συνδυασμό της εναλλακτικής δραστηριότητας και της ιστορικής γνώσης.

Αμφισσα: Μεστό παρελθόν ζώσα παράδοση

Δεν διακρίνεται για τις τουριστικές της περγαμηνές. Ωστόσο αυτή η πόλη κρύβει στα σοκάκια της μια σπουδαία και μακραίωνη ιστορία. Τα ίχνη της θα τα βρεις παντού, στο κάστρο των Σαλώνων, στις γειτονιές της Χάρμαινας, στις βυζαντινές εκκλησιές, στους ρόζους των χιλιόχρονων ιερών δένδρων του ελαιώνα...

Ανάμεσα στα σπουδαία εκθέματα του Ναυτικού και Ιστορικού Μουσείου θα δείτε και μερικά ξύλινα ακρόπρωρα που συνήθως αναπαριστούν γυναίκες ή οντότητες της θάλασσας.

Κατηφορίζοντας για τον κόλπο της Ιτέας, ο διάσημος Παρνασσός, η οξύκορφη Γκιόνα και τα αλπικά Βαρδούσια συναντούν τη θάλασσα συνθέτοντας μια μοναδική τοπιογραφία. Στην άκρη του κάδρου κουρνιασμένη στη ρίζα του χαμηλού βουνού Κόφινας, με τον λαδοπράσινο ελαιώνα -το «Κρισαίο Πεδίο» της αρχαιότητας- μπροστά στα πόδια της, ξεχωρίζει η πολιτεία της Αμφισσας.

Στην αρχή το βλέμμα θα σκαλώσει στην κορφή του λόφου και στο γερασμένο από τον χρόνο κάστρο των Σαλώνων.

Το μεσαιωνικό καστέλι θεμελιωμένο πάνω σε κυκλώπεια τείχη κτίσθηκε από Φράγκους και Καταλανούς ιππότες σε σημείο όπου προϋπήρχε αρχαίο φρούριο. Η πλεονεκτική θέση του επέτρεπε την επιτήρηση των θαλάσσιων και μεσόγειων περασμάτων.

Η σύγχρονη Ιτέα είναι χτισμένη στη θέση Σκάλα Σαλώνων, όπου μέχρι το 1830 έπιαναν τα πλοία για την Αμφισσα. 2. Οι βρύσες δροσίζουν τους επισκέπτες, στην κεντρική πλατεία του Χρισσού.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Ομως το ενδιαφέρον του επισκέπτη δεν εξαντλείται στο μεσαιωνικό παρελθόν της πόλης. Η παραδοσιακή γειτονιά «Χάρμαινα» όπου συνεχίζουν σε πείσμα των καιρών να λειτουργούν μερικά από τα ελάχιστα πια ταμπάκικα (βυρσοδεψεία) σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον.

Πλάι στην πηγή Τουλασίδι, σε παραδοσιακό κτίσμα, στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη (22650 29775) που είναι επισκέψιμη. Στους χώρους της εκθέτονται τα εντυπωσιακά ανθίβολα (προσχέδια με κάρβουνο, σε πραγματικές διαστάσεις) του ονομαστού ζωγράφου ? αγιογράφου Σπύρου Παπαλουκά (1892?1957). Λίγο ψηλότερα από τη Χάρμαινα θα φθάσετε με τα πόδια ή με αυτοκίνητο στη βυζαντινή εκκλησία του Σωτήρος (11ος αιώνας).

Η πόλη της Ιτέας και μέρος του ελαιώνα της Αμφισσας. Αντίκρυ ξεχωρίζουν τα προβούνια της Γκιώνας.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Στο κέντρο της πόλης πάνω από τη μεγάλη πλατεία δεσπόζει ο Μητροπολιτικός Ναός της Ευαγγελίστριας με τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, το παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο του 3ου - 4ου αιώνα και τις τοιχογραφίες του Σπύρου Παπαλουκά.

Χαμηλότερα στο παραδοσιακό καφενείο της πλατείας Κεχαγιά έγιναν το 1974 τα γυρίσματα της ταινίας «Θίασος» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου (1935-2012).

Οι βρύσες δροσίζουν τους επισκέπτες, στην κεντρική πλατεία του Χρισσού.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Συνεχίστε τον περίπατό σας στη ρίζα του λόφου όπου δεσπόζει το κάστρο. Αναζητήστε το ιστορικό κέντρο με τα παλιά κτίρια που αντέχουν στον χρόνο, τις ξεχασμένες κρήνες και τις γραφικές γειτονιές και μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφισσας με εκθέματα από την εποχή του Χαλκού μέχρι τα Ρωμαϊκά χρόνια, αλλά και με την αξιόλογη νομισματική συλλογή (22650 23344).

Το στοιχειό της Χάρμαινας

Αρχαιολογικές ανασκαφές και αναφορές σε αρχαία κείμενα μαρτυρούν ότι η ευρύτερη περιοχή του ελαιώνα κατοικήθηκε αδιάλειπτα από τα Μυκηναϊκά χρόνια. Η αρχαία Αμφισσα ήταν η μητρόπολη των Εσπερίων ή Οζολών Λοκρών, και παρά την καταστροφή της το 338 π.Χ. από τον Φίλιππο Β', η Αμφισσα ανέκαμψε γρήγορα και έγινε σημαίνον μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

H Βάργιανη, ένα παραδοσιακό και όχι ιδιαίτερα γνωστό χωριό του Παρνασσού.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Την εποχή της Φραγκοκρατίας υπήρξε έδρα της Βαρονίας των Σαλώνων, ενώ επί τουρκοκρατίας τα Σάλωνα -όπως λεγόταν η Αμφισσα- γνώρισαν την ανάπτυξη. Τα πηγαία νερά της περιοχής παρείχαν την ευκαιρία στους ντόπιους βυρσοδέψες να στήσουν τις βιοτεχνίες τους στη συνοικία Χάρμαινα.

Τα χειροποίητα δέρματα με την ιδιαίτερη φυτική επεξεργασία ξεχώριζαν για την ποιότητα και την αντοχή τους στη βαφή. Ετσι έγιναν περιζήτητα σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό ιδιαίτερα για τη χρήση τους στη βιβλιοδεσία και στις περγαμηνές καθώς η χρυσή γραφή πάνω τους παρέμενε ανεξίτηλη στον χρόνο.

Η παλαιοχριστιανική Παναγία η Μαυρομαντήλα ή Αγία Ελεούσα (6ος αι.), στο Πολύδροσο, ήρθε στο φως μετά από ανασκαφές που έγιναν το 1965.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Τα ταμπάκικα συνέχισαν να παράγουν άριστης ποιότητας δέρματα έως τα μέσα του 20ού αιώνα, όταν το πλαστικό και οι φθηνότερες εισαγωγές παραγκώνισαν τα χειροποίητα τοπικά προϊόντα. Ετσι η παραδοσιακή αυτή τεχνική εγκαταλείφθηκε σταδιακά με την πάροδο των χρόνων και σήμερα λειτουργούν πια ελάχιστα ταμπάκικα.

Ο θρύλος όμως του βυρσοδέψη Κωνσταντή που αγάπησε παράφορα τη Λενιώ, για να τη χάσει μετά μια τρομερή κακοκαιρία που ξέσπασε στη συνοικία της Χάρμαινας, παραμένει ζωντανός μέσα από την αναβίωση του περίφημου δρώμενου «Στοιχειό της Χάρμαινας», το οποίο συνεχίζει να πραγματοποιείται κάθε χρόνο το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς.

Εικόνες... Ελβετίας στα χιονισμένα Λιβάδια.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Σύμφωνα με τον λαϊκό θρύλο, το στοιχειό, το θεόρατο αυτό ανθρωπόμορφο τέρας με τις καλές προθέσεις που τριγυρνούσε στα σοκάκια της Χάρμαινας, φύλαγε τους ταμπάκηδες από τα κακά πνεύματα που παραμόνευαν γύρω από την πηγή Τουλασίδι.

Σε ανάμνηση του θρύλου του Κωνσταντή που έγινε στοιχειό αναζητώντας την αγαπημένη του, αλλά και όλης εκείνης της εποχής όπου οι δοξασίες ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, έχουν καθιερωθεί μια σειρά από εκδηλώσεις που φέρουν το όνομα «η Νύχτα των Στοιχειών».

Ο καταρράκτης της Στρόμης.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Το Στοιχειό συνοδεύουν δεκάδες μεταμφιεσμένοι με αλλόκοτες στολές από δέρματα και κουδούνια που ονομάζονται «ξυλένιοι», «αράπηδες» και «αχυρένιοι».

Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώνονται από τον Δήμο Δελφών και από τον Σύλλογο του «Πολιτιστικού Κέντρου Φωκίδας». Περισσότερες πληροφορίες για το ξεχωριστό αυτό έθιμο www.harmaina.gr

Γαλαξίδι: Ναυτοσύνη και αρχοντιά

Διαχρονικό το Γαλαξίδι, παραμένει πάντα το ίδιο αυθεντικό. Διαθέτει χάρη και αρχοντιά, ιστορία και παράδοση, αλλά και άριστη υποδομή για να χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο αξέχαστων αποδράσεων στην περιοχή, κάθε εποχή του χρόνου

Η κεντρική πλατεία του Αθανάσιου Διάκου.

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Ηπρώτη εικόνα, από απόσταση κιόλας, είναι αρκετή για να σου μείνει το Γαλαξίδι αξέχαστο. Ομως τη φυσιογνωμία του καλοδιατηρημένου νησιώτικου οικισμού, την αρχοντική γοητεία του και τη θετική αύρα που εκπέμπει, θα τα γνωρίσεις από κοντά. Σαν αποφασίσεις να περπατήσεις στα σοκάκια του, να ταΐσεις τις πάπιες στο μικρό λιμάνι, ν' απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα στον Χηρόλακα. Τότε το Γαλαξίδι θα μπει για πάντα στην καρδιά σου.

Τα γαλαξιδιώτικα σπίτια με τις τετράριχτες κεραμοσκεπές και τις λιτές γραμμές τους θυμίζουν έντονα τα σπίτια στις Σπέτσες και στον Πόρο, είναι ωστόσο χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά δείγματα στερεοελλαδίτικου ρυθμού. Ομως ο τόπος αυτός είχε ανέκαθεν παράδοση στη ναυτοσύνη. Ετσι το εσωτερικό τους είναι πλούσια διακοσμημένο με σκαλιστά έπιπλα εποχής, πανάκριβα ασημικά, πορσελάνες και χειροποίητα υφαντά του 18ου και του 19ου αιώνα που έφερναν οι εύποροι Γαλαξιδιώτες καπετάνιοι από τα λιμάνια της Ευρώπης.

Αναρρίχηση στις «Πόρτες» (Δήμος Δελφών - Α. Χατζηδήμου).

Φωτογραφίa: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

Το Γαλαξίδι βρίσκεται πάνω στον οδικό άξονα Αμφισσας - Ναυπάκτου και απέχει από την Αθήνα -μέσω Λιβαδειάς και Αράχοβας- 210 χιλιόμετρα, ενώ την ίδια απόσταση θα χρειαστεί να καλύψετε αν έρθετε μέσω Διστόμου ? Δεσφίνας - Ιτέας (διαδρομή με λιγότερη κίνηση).

Φτάνοντας στην πόλη θα κατηφορίσετε προς το κεντρικό λιμάνι όπου θα αφήσετε το όχημά σας. Από την Ακτή Οιάνθης στην προκυμαία, ανηφορίστε την οδό Μουσείου και περπατήστε το λιθόστρωτο της Κ. Σαθά. Εδώ δεσπόζει ευδιάκριτος από στεριά και θάλασσα αλλά και από κάθε γωνιά του οικισμού, ο μεγαλόπρεπος ναός του Αγίου Νικολάου. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να περιεργασθείτε το εσωτερικό του, και να παρατηρήσετε το εντυπωσιακό τεχνοτροπίας μπαρόκ, ξυλόγλυπτο τέμπλο του (19ος αι), έργο του Μετσοβίτη ξυλογλύπτη Αναστάσιου Μόσχου.

Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής (17ος αι.) με το ηλιακό ημερολόγιο. Αφού σεργιανίσετε τις ασβεστωμένες γειτονιές, συνεχίστε τη βόλτα σας μέχρι το δεύτερο λιμάνι, τον Χηρόλακκα, ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο. Περπατήστε έως το παλιό καρνάγιο και αγναντέψτε το πανόραμα του οικισμού πάνω στο γαλάζιο φόντο του Κορινθιακού κόλπου. Ανηφορικός δρόμος που ξεκινά από το λιμάνι θα σας φέρει μετά από 5 χιλιόμετρα στη μονή Σωτήρος (13ος αι.), 300 μέτρα ψηλά από τη θάλασσα, με θεσπέσια θέα στον Κορινθιακό κόλπο και στο βουνό Παρνασσός.

Εδώ το 1864 βρέθηκε το «Χρονικό του Γαλαξιδιού» από τον ιστορικό, μελετητή της νεότερης Ελλάδας, Γαλαξιδιώτη Κωνσταντίνο Σάθα που σήμερα εκτίθεται στο Ναυτικό και ιστορικό Μουσείο.

Στο εντυπωσιακό αυτό Μουσείο (τηλ. 22650 41558) -το πρώτο του είδους στην Ελλάδα- που στεγάζεται σε κτίριο του 1870, φιλοξενούνται αντιπροσωπευτικά εκθέματα από την ιστορία της πόλης. Τα περισσότερα από αυτά είναι κειμήλια τοπικών ναυτικών οικογενειών.

Ενδιαφέρουσα είναι η θεματική ενότητα «Ναυτική Πινακοθήκη» με πίνακες διαφόρων τύπων ιστιοφόρων της εποχής και η συλλογή γραμματοσήμων.

Σημαντική είναι επίσης η αρχαιολογική συλλογή με ευρήματα κυρίως από το αρχαίο Χάλειον.

Κοντινή και ευχάριστη είναι η διαδρομή που θα σας φέρει στο λιλιπούτειο, γραφικό λιμανάκι των Αγίων Πάντων. Αν προτιμάτε ορεινές εικόνες θα ανηφορίσετε για τα χωριά Πέντεορια, Βουνιχώρα, Αγ. Ευθυμία και θα καταλήξετε στην Αμφισσα.

Διαχρονικό λιμάνι

Στη θέση της σημερινής κωμόπολης βρισκόταν το αρχαίο Χάλαιον ή Χάλειον, ένα σημαντικό λιμάνι του 5ου π.Χ. αιώνα που ευημερούσε λόγω του εμπορίου και της ναυτιλίας. Τμήματα τις αρχαίας τοιχοποιίας διακρίνονται ακόμη κυρίως προς την πλευρά του Χηρόλακκα. Στην πορεία του χρόνου η περιοχή κατοικήθηκε και εγκαταλείφθηκε πολλές φορές, λόγω επιδρομών.

Η ναυτική περιπέτεια του σύγχρονου Γαλαξιδιού ξεκινά ήδη από τις αρχές του 18ου αιώνα όταν οι ντόπιοι κατασκεύασαν τα πρώτα καράβια και δοκίμασαν την τύχη τους στη θάλασσα. Εκμεταλλευόμενο την προνομιούχο γεωγραφική θέση του και την τόλμη των ναυτικών του, το Γαλαξίδι αναπτύσσεται και ευημερεί. Το 1821 στο μεγάλο ξεσηκωμό των Ελλήνων, η πόλη κάηκε από τους Τούρκους αλλά ανάκαμψε πάλι μετά την απελευθέρωση.

Στα μέσα του 19ου αιώνα οι ντόπιοι εφοπλιστές διατηρούσαν ήδη ναυτιλιακά γραφεία στα λιμάνια της Ευρώπης, ενώ 350 πλοία συνιστούσαν τον εμπορικό στόλο τους. Επειτα ήρθε η Βιομηχανική Επανάσταση. Το μέταλλο και οι ατμολέβητες αντικατέστησαν τα πανιά και το ξύλο. Στις αρχές του 20ού αιώνα τα περισσότερα ιστιοφόρα παροπλίστηκαν και το ναυτικό Γαλαξίδι πέρασε στην αφάνεια.

Αποκριάτικα δρώμενα
Την Καθαρά Δευτέρα στο Γαλαξίδι αναβιώνει το παμπάλαιο έθιμο του «Αλευρομουντζουρώματος». Σ' αυτόν τον ιδιότυπο «πόλεμο» της καρβουνόσκονης και του αλευριού συμμετέχουν νεαροί Γαλαξιδιώτες. Τόπος δράσης είναι το λιμάνι με φόντο τα καΐκια και τα αναπαλαιωμένα αρχοντικά. Ο επίλογος του δρώμενου κλείνει στις πολλές ταβέρνες και τα ουζερί της προκυμαίας με γλέντι συνοδεία οργάνων και άφθονου τοπικού κρασιού.

Ιτέα: Το επίνειο των Δελφών

Μια μικρή σύγχρονη πόλη με καλή υποδομή, δαντελωτές ακτές, περιηγητικό ενδιαφέρον, σημαντικά αρχαία μνημεία και καταπράσινα τοπία που αγκαλιάζουν πανύψηλα βουνά. Τι άλλο θα μπορούσε να ζητήσει κανείς για να προσθέσει την Ιτέα στη λίστα των ταξιδιωτικών του προορισμών;

Στη δυτική απόληξη του «Κρισσαίου Πεδίου» της αρχαιότητας -τον σημερινό δηλαδή ελαιώνα της Αμφισσας-, κτισμένη πάνω στους αρχαίους δρόμους που συνέδεαν οδικά και ακτοπλοϊκά την Ανατολή με τη Δύση, αλλά και σε ελάχιστη απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, η σύγχρονη Ιτέα είναι μια ζωντανή πόλη που διεκδικεί τη θέση της στα τουριστικά δρώμενα της ευρύτερης περιοχής. Βέβαια, τη σπουδαία γεωγραφική θέση της Ιτέας δεν την ανακάλυψαν πρώτοι οι μηχανικοί του Καποδίστρια όταν το 1830 σχεδίαζαν να κτίσουν τον πολεοδομικό ιστό της στο σημείο της Σκάλας Σαλώνων. Στη θέση αυτή προϋπήρχε η αρχαία πόλη Κίρρα. Τα ευρήματα των αρχαιολόγων απέδειξαν την οικιστική δραστηριότητα στην περιοχή, ήδη από το 3.000 π.Χ. Πιθανόν πρώτοι να ήρθαν εδώ Κρήτες έμποροι και να δημιούργησαν διαμετακομιστικό σταθμό. Το 1100 π.Χ.- η Κίρρα ήταν μια ισχυρή και πλούσια πόλη με σπουδαίο λιμάνι, καταστήματα και ναυπηγεία, αφού εδώ ελλιμενίζονταν όχι μόνο τα εμπορικά πλοία αλλά και αυτά που μετέφεραν τους προσκυνητές του ιερού χώρου των Δελφών. Η ιστορία της Κίρρας συνεχίστηκε αδιάλειπτη μέχρι το 740 μ.Χ. όταν καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό.

Η σημερινή Ιτέα με πληθυσμό σχεδόν 5.000 κατοίκων, διαθέτει εντυπωσιακό ρυμοτομικό σχέδιο, ευρύχωρες πλατείες, δεντροφυτεμένη προκυμαία, σύγχρονη μαρίνα, ένα δεύτερο λιμάνι όπου δένουν οι ψαρόβαρκες και καθαρές παραλίες βραβευμένες με «Γαλάζια Σημαία». Στο λιμάνι της Ιτέας το καλοκαίρι πιάνουν κρουαζιερόπλοια και οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν την πόλη και να επισκεφτούν τους διάσημους Δελφούς.

Στο κέντρο της πόλης ξεχωρίζει ο επιβλητικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, κτίσμα του 1890, ενώ διασώζονται και λίγα πέτρινα κτίσματα του 19ου αιώνα που χρησίμευαν ως αποθήκες.

Βορειοδυτικά βρίσκεται το χωριό Τριταία (παλαιότερα Κολοπετεινίτσα), κτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης των Οζολών Λοκρών, Τριταίας. Ενδιαφέρον έχουν οι βραχονησίδες Αγιος Κωνσταντίνος και Αγιος Αθανάσιος που απέχουν μόλις 1 ν.μ. από το λιμάνι. Στη βραχονησίδα Αγιος Κωνσταντίνος με τον ομώνυμο ναό, λειτουργούσε σύμφωνα με την παράδοση, νοσοκομείο κατά την Επανάσταση του '21.

Πανόραμα στον Κορινθιακό

Στην Ιτέα μπορείτε να έρθετε από την Αθήνα, είτε μέσω της γνωστής διαδρομής Θήβα - Λιβαδειά -Δελφοί (205 χλμ.), είτε μέσω Λιβαδειάς - Διστόμου ? Δεσφίνας (200 χλμ.).

Στα τελευταία χιλιόμετρα της δεύτερης διαδρομής θα έχετε την ευκαιρία ν' απολαύσετε από ψηλά μια πανοραμική θέα στον Κρισσαίο κόλπο, στην πόλη της Ιτέας και στα γύρω ρουμελιώτικα βουνά.

Επιπλέον με μια στάση στο ορεινό χωριό Δεσφίνα, θα επισκεφθείτε το νεότευκτο Μουσείο Ησαΐα αφιερωμένο σε μια μεγάλη μορφή της εκκλησίας, τον Δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα (1778-1821), πρωτεργάτης της επανάστασης του 1821 και ο μόνος Δεσπότης που σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης. (Το μουσείο είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης: 22650 51204.)

Μόλις 8 χιλιόμετρα από την Ιτέα, στα μισά περίπου της διαδρομής προς Δελφούς θα συναντήσετε το χωριό Χρισσό κτισμένο κοντά στη θέση όπου εντοπίζεται η αρχαία πόλη Κρίσσα που αναφέρεται από τον Ομηρο ως μία από τις εννέα φωκικές πόλεις που συμμετείχαν στην τρωική εκστρατεία. Αν σας αρέσει το περπάτημα, στο Χρισσό μπορείτε να έρθετε ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι το οποίο χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι προσκυνητές για να ανηφορίσουν από το λιμάνι της Κίρρας στους Δελφούς. Η διαδρομή περνά μέσα από τον ελαιώνα και ακολουθεί την κοίτη του Ξεροπόταμου (περίπου 7 χιλιόμετρα σε 2,5 ώρες).

Το Χρισσό είναι ένα παραδοσιακό χωριό με παλιά, καλοδιατηρημένα αγροτικά σπίτια, αλλά και πολλά νεοκλασικά που περιβάλλονται από κατάφυτους κήπους. Οι κάτοικοι ασχολούνταν ανέκαθεν με την καλλιέργεια της ελιάς και την εμπορία του λαδιού. Σήμερα, λόγω γειτνίασης με τους Δελφούς και την Ιτέα, το χωριό παρουσιάζει τουριστική κίνηση κυρίως το καλοκαίρι.

Ανηφορίζοντας από Χρισσό για Δελφούς θα ξεστρατίσετε για 3 χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο για να επισκεφτείτε το γυναικείο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία που κουρνιάζει στα βραχώδη πρανή του Παρνασσού, σε σημείο θέας στην Αμφισσα και στον ελαιώνα. Επαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του ' 21 και καταστράφηκε από τους Τούρκους, ενώ αργότερα πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς το 1943 και ξανακτίστηκε πρόσφατα. Αξίζει να παρατηρήσετε το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού με παραστάσεις από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, έργο του σπουδαίου Μετσοβίτη ξυλογλύπτη Αναστάσιου Μόσχου.

Η Ναυμαχία της Αγκάλης
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1827 στη θέση όπου βρίσκονταν η «Σκάλα Σαλώνων», δηλαδή το αγκυροβόλιο των πλοίων που ξεφόρτωναν εμπορεύματα για την Αμφισσα, ο φιλέλληνας Φρανκ Αμπνεϊ Χέιστινγκς (γνωστός με το εξελληνισμένο όνομα Φραγκίσκος Αστιγξ), καπετάνιος του ατμοκίνητου πολεμικού πλοίου «Καρτερία», βύθισε την τουρκική ναυαρχίδα που ελλιμενιζόταν εδώ προξενώντας σημαντικές καταστροφές στον τουρκικό στόλο. Η συνεισφορά της νίκης αυτής ήταν μεγάλη στην εξέλιξη της Επανάστασης, παράλληλα όμως το «Καρτερία» καταγράφτηκε στην παγκόσμια ιστορία ως το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο που ενεπλάκη σε ναυμαχία!

Παρνασσός: Παντός καιρού

Στην αρχαιότητα ήταν ιερό βουνό, ενώ σήμερα θεωρείται η Μέκκα των σκιέρ. Ο Παρνασσός είναι ήδη από τους δημοφιλέστερους χειμερινούς προορισμούς της χώρας, ωστόσο με την ιστορία του, τα αξιόλογα χωριά του και την πληθωρική φύση του παραμένει πάντα ένα βουνό-έκπληξη για κάθε εποχή του χρόνου

Το όνομα του Παρνασσού προέρχεται από τη ρίζα «παρν» της γλώσσας του προελληνικού φύλου των Πελασγών και σήμαινε τόπος με πυκνά και θαλερά δάση. Πράγματι, ακόμα και σήμερα το αγαπημένο βουνό του Απόλλωνα εντυπωσιάζει με τα εκτεταμένα και πυκνόφυτα ελατοδάση του, ιδιαίτερα στα σημεία που ακόμα δεν έχουν αγγίξει οι πυρκαγιές και η οικοδομική δραστηριότητα είναι περιορισμένη. Για την προστασία του μοναδικού αυτού οικοσυστήματος, ο Παρνασσός έχει ανακηρυχθεί από το 1938 Εθνικός Δρυμός.

Ανηφορίζοντας από Δελφούς για Λιβάδι σίγουρα θα εντυπωσιαστείς από το αρχέγονο τραχύ δελφικό τοπίο και τη θαυμάσια θέα στον Κορινθιακό κόλπο.

Αφήνοντας πίσω τη διασταύρωση για τα χιονοδρομικά κέντρα με κατεύθυνση προς Επτάλοφο (Αγόριανη), τα έλατα κάνουν έντονη την παρουσία τους χαρίζοντας στον επισκέπτη αξεπέραστες εικόνες ορεινής φύσης.

Εδώ στις βορειοανατολικές παρυφές του βουνού σε μικρότερα ή μεγαλύτερα υψόμετρα συναντάμε μερικά πανέμορφα χωριά όπως η Πολύδροσος (Κάτω Σουβάλα), η Λιλαία, η Αγόριανη (Επτάλοφος), τα Μαριολάτα και φυσικά η Γραβιά.

Η Κάτω Σουβάλα ή Πολύδροσο απέχει μόλις 17 χλμ. από τα χιονοδρομικά κέντρα και είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά χωριά του Παρνασσού. Γύρω από την κεντρική πλατεία όπου δεσπόζει ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου υπάρχουν ταβέρνες, καφέ και οικογενειακοί ξενώνες. Από εδώ ακολουθώντας σύντομο δρόμο θα επισκεφθείτε την περιοχή της Αγίας Ελεούσας (Αλεούσα) για να δείτε τις πηγές του Βοιωτικού Κηφισού. Σε μικρή απόσταση θα συναντήσετε τα υπολείμματα των ανασκαφών της αρχαίας πόλης Λιλαίας.

Από την Πολύδροσο θα τραβήξετε βορειοδυτικά για Λιλαία, Μαριολάτα και Γραβιά. Με σύντομη παράκαμψη (10 χλμ.) θα κατευθυνθείτε προς το ελατοσκέπαστο κεφαλοχώρι Αγόριανη. Το άλλο όνομα της Αγόριανης είναι Επτάλοφος και με αυτό αναφέρεται σε αρκετούς χάρτες, αφού σύμφωνα με την παράδοση ήταν χτισμένη ανάμεσα σε επτά λόφους. Η Αγόριανη φημίζεται για τα πολλά τρεχούμενα νερά της. Μεγαλύτερη πηγή είναι αυτή της «Μάνας», όμορφη τοποθεσία είναι αυτή γύρω από την πηγή της Βασιλικής, ενώ η πηγή των Αγίων Αναργύρων έχει εξαιρετικό χωνευτικό νερό.

Σήμερα η Αγόριανη έχει μετατραπεί σε ένα πολυσύχναστο χειμερινό θέρετρο με πολλά καταλύματα και επιλογές στο φαγητό. Η πρόσβαση προς τα χιονοδρομικά κέντρα γίνεται σύντομα μέσω ασφάλτινου δρόμου.

Διαδρομές - έκπληξη στα ψηλά βουνά

Πάνω στον οδικό άξονα Λαμίας - Αμφισσας βρίσκεται η ιστορική Γραβιά (32 χλμ. από Αμφισσα και 40 από τη Λαμία). Ολοι θυμόμαστε από τα σχολικά μας χρόνια το περίφημο «Χάνι της Γραβιάς» όπου ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κράτησε πίσω τις στρατιές του Ομέρ Βρυώνη και τέλος επιχειρώντας ηρωική έξοδο, διέφυγε με ελάχιστες απώλειες.

Βέβαια σήμερα, το επισκέψιμο Χάνι είναι αναπαράσταση του παλιού, αφού το πραγματικό που βρισκόταν ακριβώς απέναντι, κατέρρευσε και μόνο λίγες πέτρες διασώθηκαν από αυτό. Στο ίδιο σημείο έχει στηθεί η προτομή του Ανδρούτσου.

Οδηγώντας στον δρόμο Λαμίας - Αμφισσας σίγουρα αξίζει να κάνετε δυο παρακάμψεις από την αρχική σας πορεία. Πρώτα θα ανηφορίσετε ως το χωριό Βάργιανη που βρίσκεται σε ύψος 900 μέτρων, ένα χωριό-εξώστης κτισμένο σε βράχινη αντηρίδα του Παρνασσού με απίθανη θέα στις κορυφογραμμές της Γκιόνας. Εδώ θα βρείτε υποδομή με ξενώνες και ταβέρνες αν αποφασίσετε να διανυκτερεύσετε.

Η δεύτερη στάση θα γίνει στο Θεματικό Μεταλλευτικό Πάρκο «Vagonetto» που απέχει 20 χλμ. από την Αμφισσα και 12 χλμ. από τη Γραβιά (www.vagonetto.gr). Θα κατεβείτε με το μικρό βαγονέτο στη στοά «850» του παλιού ορυχείου βωξίτη η οποία είναι επισκέψιμη όπου ένας ειδικός ξεναγός ενημερώνει τους επισκέπτες για την επικίνδυνη δουλειά της εξόρυξης μέσα στα σπλάχνα της γης. Ο χώρος είναι κατάλληλα φωτισμένος, υπάρχει εξαερισμός και συστήματα ασφάλειας.

Ενδιαφέρουσα για τα όμορφα τοπία της, αλλά με άφθονες στροφές είναι η διαδρομή που ξεκινά από τις εγκαταστάσεις του Πάρκου «Vagonetto», περνά από τα χωριά Βίνιανη και Προσήλιο και καταλήγει στην πόλη της Αμφισσας. Από το χωριό Βίνιανη ξεκινά το ορειβατικό μονοπάτι που διασχίζει τη χαράδρα της Ρεκκάς, ένα από τα πλέον ανέγγιχτα οικοσυστήματα της Γκιόνας και γενικότερα της Στερεάς Ελλάδας.

Κοντά στην Αμφισσα, στη ρίζα βραχώδους λόφου θα δείτε το κεφαλοχώρι Ελαιώνας (παλαιότερη ονομασία Τοπόλια), που δικαιολογεί άψογα την ονομασία του αφού εκτός από τα πηγαία νερά του, χαρακτηρίζεται από τον εκτεταμένο ελαιώνα που απλώνεται μπροστά του. Εδώ, σε σημείο πλησίον της εθνικής οδού, το 1824 έγινε η κρίσιμη μάχη της Αμπλιανης. Η νίκη των Ρουμελιωτών εδραίωσε την Επανάσταση στη Ρούμελη.

Χιονοδρομικά κέντρα

Από τους Δελφούς, την Αγόριανη και την Πολύδροσο θα έχετε άμεση πρόσβαση μέσω ασφάλτινων δρόμων και στα χιονοδρομικά κέντρα του Παρνασσού που βρίσκονται στις θέσεις «Κελάρια» και «Φτερόλακκα». Οι εγκαταστάσεις στα «Κελάρια» και στη «Φτέρολακκα» συνδέονται μεταξύ τους με το λίφτ «Ερμής».(πληροφορίες: www.parnassos-ski.gr).

Φωκίδα: Στα μετερίζια των βουνών

Στα βουνά της Φωκίδας ανδρώθηκε η κλεφτουριά της Ρούμελης και άκμασαν μερικές από τις πιο αξιόλογες ορεινές κοινότητες. Σήμερα ο επισκέπτης θα γνωρίσει τα όμορφα τοπία της ενδοχώρας και θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει τη βουνίσια φύση σε όλο της το μεγαλείο

Οι τρεις από τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της χώρας συμπλέκονται εδώ, στο βόρειο άκρο του διευρυμένου Δήμου Δελφών συνθέτοντας έναν εντυπωσιακό γεωφυσικό καμβά.

Πάνω στα όρια των Νομών Φωκίδας και Φθιώτιδας, οι δυτικές απολήξεις της Οίτης συναντούν τον στιβαρό κορμό της Γκιόνας (το τρίτο σε ύψος βουνό της Ελλάδας) και τα αλπικά Βαρδούσια.

Στον ομαλό δασωμένο αυχένα που ενώνει αυτά τα τρία μεγάλα βουνά, «τρέχει» η επαρχιακή οδός που συνδέει οδικά το Λιδορίκι με τη Λαμία. Σε αυτό το έντονα ορεινό ανάγλυφο βρίσκονται διάσπαρτα αρκετά μικρά και μεγαλύτερα χωριά όπως η Καλοσκοπή, ο Πανουργιάς, η Στρόμη, το Μαυρολιθάρι, η Πυρά, η Μουσουνίτσα ενώ το ψηλότερο από αυτά, ο Αθανάσιος Διάκος, κουρνιάζει κάτω από τις κορφές των Βαρδουσίων.

Αν έρχεστε από τους Δελφούς, το Γαλαξίδι ή την Αμφισσα, η περιοχή προσεγγίζεται εύκολα από τον οδικό άξονα Λαμίας - Αμφισσας.

Ο δρόμος παρόλο που κινείται σε μεγάλα υψόμετρα (1.000-1.200 μέτρα), εκχιονίζεται συχνά. Ωστόσο τον χειμώνα χρειάζεται πάντα προσοχή στον πάγο, αλλά και όταν περνούν τα μηχανήματα εκχιονισμού καθώς τότε το οδόστρωμα στενεύει.

Το πρώτο χωριό που συναντάτε ερχόμενοι από Αμφισσα είναι η Καλοσκοπή (παλιότερα Κουκουβίστα) όπου υπάρχει δυνατότητα διαμονής και λειτουργούν ταβέρνες. Το όμορφο αυτό κεφαλοχώρι καθώς βρίσκεται σε ύψος 900 μέτρων, προσφέρει μοναδική θέα στις ψηλότερες κορφές της Γκιόνας.

Αξίζει να επισκεφθείτε την τοποθεσία «Κεφαλόβρυσο» όπου αναβλύζουν οι πηγές που τροφοδοτούν τον Βοιωτικό Κηφισό, αλλά και το μικρό Λαογραφικό Μουσείο.

Από την Καλοσκοπή εύκολα θα βγείτε στον δρόμο Παύλιανης - Λιδορικίου. Οι στροφές είναι αρκετές και ίσως σας κουράσουν λίγο, αλλά το τελικό αποτέλεσμα μετράει αφού σίγουρα θα σας ανταμείψει. Τα πυκνά ελατοδάση εναλλάσσονται με όμορφα ορεινά λιβάδια, ενώ η διαδρομή απογειώνεται όταν ο ποταμός Μόρνος εμφανίζεται να κυλά δίπλα στον δρόμο αυλακώνοντας με επιμονή τη χαράδρα του. Με σύντομες παρακάμψεις από την αρχική πορεία θα επισκεφθείτε τα χωριά Πυρά, Πανουργιάς, Στρόμη, Μαυρολιθάρι.

Κοντά στο χωριό Στρόμη και πάνω στον κεντρικό δρόμο θα δείτε τον μικρό αλλά με εντυπωσιακή παροχή νερού καταρράκτη.

Το χωριό Πανουργιάς πήρε το σημερινό όνομά του (παλιότερα ονομαζόταν Δρέμισσα) από τον οπλαρχηγό του 1821 Πανουργιά. Μάλιστα η προτομή του γιου του Νάκου Πανουργιά που υπήρξε ανώτερος αξιωματικός επί Καποδίστρια, υποστράτηγος επί Οθωνα και Βουλευτής βρίσκεται στην είσοδο του οικισμού.

Στις πλαγιές της Οίτης σε υψόμετρο 1.150 μέτρα θα συναντήσετε το χωριό Πυρά που οφείλει την ονομασία του στην αρχαία τοποθεσία που βρίσκεται ψηλότερα από τον οικισμό όπου υπάρχουν υπολείμματα αρχαίου βωμού. Σύμφωνα με τον μύθο ο πατέρας του Φιλοκτήτη άναψε εδώ φωτιά (πυρά) για να καεί ο Ηρακλής και έτσι να γλιτώσει από τους φρικτούς πόνους που του έφερνε ο δηλητηριασμένος χιτώνας του Κένταυρου Νέσσου. Από Πύρα ορεινός δρόμος θα σας φέρει στο Μαυρολιθάρι με τα πηγαία νερά και την ευρύχωρη πλατεία όπου δεσπόζει ο τριακοσίων και πλέον χρονών πλάτανος.

Στη σκιά των Βαρδουσίων
Επόμενη στάση μας τα Βαρδούσια και τα χωριά τους Μουσουνίτσα και Αθανάσιος Διάκος. Συμφώνα με τους ντόπιους στην Ανω Μουσουνίτσα (σήμερα Αθανάσιος Διάκος) γεννήθηκε ο ήρωας του '21 Αθανάσιος Διάκος (Μασσαβέτας). Σε μικρή απόσταση από την πλατεία του χωριού σ' ένα καλαίσθητο πέτρινο κτίριο στεγάζεται εδώ και 4 χρόνια το «Ιστορικό Μουσείου του Αθανασίου Διάκου» (για επίσκεψη στο μουσείο επικοινωνήστε με τον κ. Λεωνίδα Καραγιάννη 6972214213 ή με τον κ. Αθανάσιο Μαστροκοστόπουλο 6946899322).

Από τον Αθανάσιο Διάκο μπορείτε ακολουθώντας τον ασφάλτινο δρόμο να προσεγγίσετε το χωριό Καστριώτισσα προς την πλευρά της Οίτης που υπήρξε έδρα του ιστορικού δήμου Καλλιέων. Ανασκαφές που ξεκίνησαν στις αρχές του 19ου αιώνα έφεραν στο φως τμήματα του ισχυρού δωρικού κάστρου του οποίου η θέση εντοπίζεται στο νότιο μέρος του σημερινού οικισμού. Στον Αθανάσιο Διάκο λειτουργούν ξενώνες και εστιατόρια αφού μάλιστα είναι προσφιλής προορισμός κυρίως για τους ορειβάτες. Από εδώ περνά το μονοπάτι Ε4 που διασχίζει τα υψίπεδα των Βαρδουσίων και οδηγεί στα ορειβατικά καταφύγια και τα αλπικά.

Οι υπόλοιποι μόνο το καλοκαίρι και εφόσον το οδόστρωμα έχει καθαριστεί από τα μηχανήματα της νομαρχίας μπορείτε ν' ανηφορίσετε -αποκλειστικά με τετρακίνητο όχημα- τον δασικό δρόμο που ξεκινά λίγο έξω από τον Αθανάσιο Διάκο και με έντονες κλίσεις και άφθονες στροφές φθάνει στα Λιβάδια των Βαρδουσίων και στα δυο ορειβατικά καταφύγια. Επειτα αν θέλετε κατηφορίζετε για Αρτοτίνα και από εκεί συνεχίζετε για τη λεκάνη του ποταμού Μόρνου. Επειδή όμως πρόκειται για δύσκολες διασχίσεις μεγάλου υψομέτρου, τώρα τον χειμώνα θα αρκεστείτε να θαυμάσετε με ασφάλεια την αλπική ομορφιά των βουνών από τα παράθυρα του ξενώνα σας.

Φωκίδα: Δραστηριότητες για όλα τα γούστα

Ο τόπος είναι γεμάτος βυζαντινά μνημεία, εκκλησιές, ξωκλήσια, προσκυνήματα, σκήτες και μοναστήρια με ιστορία αιώνων, ιδανικοί προορισμοί για θρησκευτικό τουρισμό.

Κάθε μέτρο αυτής της γης είναι πατημένο από αρχαίους περιηγητές, από προσκυνητές, ξωμάχους και τσοπάνηδες, κλέφτες και αντάρτες. Αμέτρητα μονοπάτια διασχίζουν κοιλάδες, ελαιώνες, τους γκρεμούς, τα φαράγγια και τα αλπικά λιβάδια. Σήμερα πλέον, χειμώνα ή καλοκαίρι, χιλιάδες περιπατητές, πεζοπόροι και ορειβάτες ακολουθούν τις ορεινές στράτες του Δήμου Δελφών. Αλλος για άθληση ή αναψυχή, άλλος για περιπέτεια. Ο καθένας έχει τον λόγο του να «χαθεί» για λίγο στα βουνά, να ατενίσει τον ορίζοντα να μείνει μόνος με τα σύννεφα και τον εαυτό του?

Υπάρχουν, λοιπόν, περισσότερα από 20 φροντισμένα δίκτυα μονοπατιών σε όλους τους βαθμούς δυσκολίας που καλύπτουν πανέμορφες περιοχές. Ετσι, το μονοπάτι στο φαράγγι της Ρεκάς θα σας φέρει κοντά στην ανέγγιχτη φύση της Γκιώνας, ενώ το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 ανηφορίζει για το οροπέδιο Καλάνια και καταλήγει μέσα από ελατόδασος στην Αγόριανη.

Το μονοπάτι του «Κόχραν» διασχίζει την κοιλάδα του Πλείστου ποταμού και βγαίνει στη Δεσφίνα.

Η διαδρομή των αρχαίων προσκυνητών από το αρχαίο λιμάνι της Κίρρας στους Δελφούς ξεκινά από την ακτή του Κορινθιακού κόλπου, περνά από τον ελαιώνα, τις παρυφές του χωριού Χρισσό και τερματίζει στον αρχαιολογικό χώρο.

Η παλιά λιθόστρωτη «Σκάλα» δρασκελίζει τους γκρεμούς του Παρνασσού και οδηγεί από τους Δελφούς στο Κωρύκειο Αντρο, το λημέρι του θεού Πάνα.

Η ευρύτερη περιοχή ενδείκνυται για ποδηλασία και ποδήλατο βουνού (mountain bike), τόσο στις ευθείες του κάμπου ανάμεσα στα λιόδεντρα όσο και στις δύσκολες με κλίσεις πορείες στους ορεινούς δασικούς παράδρομους. Εξάλλου το γεωφυσικό ανάγλυφο είναι τέτοιο που ευνοεί κάθε είδους εναλλακτική δραστηριότητα σε βουνό, θάλασσα και αέρα.

Ετσι, οργανωμένες εταιρείες θα σας βοηθήσουν να πετάξετε με αλεξίπτωτο πλαγιάς πάνω από το Δελφικό τοπίο. Σημεία απογείωσης υπάρχουν στις πλαγιές του Παρνασσού, της Γκιώνας και των Βαρδουσίων για τους πιο έμπειρους του είδους.

Οι αναρριχητές θα αναζητήσουν τη δράση σκαρφαλώνοντας σε βραχώδη φυσικά πεδία ή θα καταρριχηθούν στο παγωμένο σπηλαιοβάραθρο Εφτάστομο. Οι νέες αναρριχητικές πίστες κοντά στα χωριά Λιλαία, Ελαιώνας και στην Αμφισσα προσελκύουν όλο και περισσότερους αθλητές από όλη την Ευρώπη.

Παραδοσιακά προϊόντα
Κάτω στον κάμπο της Αμφισσας όπου απλώνεται ο μεγαλύτερος ενιαίος ελαιώνας της Ελλάδας -με περισσότερο από 1.000.000 ελαιόδεντρα- οι χωρικοί βεργίζουν τα υπέργηρα δέντρα τους με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, όπως έκαναν οι πρόγονοί τους χιλιάδες χρόνια πριν. Με τον πολύτιμο καρπό φτιάχνουν εξαιρετικής ποιότητας λάδι, βρώσιμες ελιές διάσημες σε όλη την Ελλάδα για τη γεύση τους αλλά και παραδοσιακό γλυκό κουταλιού, αξέχαστο για τη πρωτοτυπία του. Ψηλά στα αλπικά λιβάδια οι κτηνοτρόφοι αρμέγουν τα κοπάδια και με το γάλα τους οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις της Αμφισσας, της Ιτέας, της Πολύδροσου θα πήξουν το γιαούρτι και θα τυροκομήσουν εκλεκτά τυριά που ξεχωρίζουν για τη γεύση και την υφή τους. Ποιος δεν ξέρει τη φέτα Παρνασσού ή δεν έχει απολαύσει την πεντανόστιμη φορμαέλα σαγανάκι;

Διαμονή

Δελφοί «Apollonia» (22650 82919, www.hotelapollonia.gr). «Delphi Palace» (22650 82151, http://delphipalace.com).

Γαλαξίδι «Art hotel Αρχοντικό» (22650 42292, www.archodikoarthotel.gr). «Βίλα Οιάνθεια» (22650 42434, www.villaoianthia.gr).

Ιτέα «Καλαφάτης» (22650 32294, www.hotelkalafati.gr).

Aμφισσα «Amfissaeum» (22650 22161, www.amfissahotel.gr). «Kelari Studios» (22650 29492, www.kelaristudios.gr).

Χρισσό «Ξενώνας Χρισσό» (22650 82001, www.hotelchrisso.gr).

Αγόριανη «Μαυροδήμος» (22340 61289, www.agorianni.com/mavrodimos). «Το Μπαλκόνι της Αγόριανης» (22340 61127, www.balcony.gr).

Προσήλιο «Άρτεμις - Καλλίστη» (22650 28000, www.artemis-kallisti-giona.com)

Βάργιανη «Αρχοντόλιθος» (22650 91648, www.arxontolithos.gr). «Ιφιγένεια» (22650 91071, www.ifigeniaxenonas.gr).

Γραβιά «κτήμα Κλέτσα» (22650 91800, www.ktima-kletsa.gr).

Πολύδροσος «Eρωχος» (22340 29610, www.eroxos.gr). «Δρυάς» (22340 51358, www.xenonasdryas.gr).

Καλοσκοπή «Ξενώνας της Γιούλας» (22650 61251).

Μαυρολιθάρι «Πανδοχείο Μαυρολιθάρι» (22650 62410, www.mavrolithari.gr).

Αθ. Διάκος «Ξενώνας Γιάννη Ραβάνη» (22650 63212, www.ravanis.com.gr). «Μετερίζι» (22650 63155, www.meterizi.gr)

Καστριώτισσα «Αρχοντικό της Ευανθίας» (22650 62247,www.kastriotissa.gr).

Φαγητό

• Δελφοί Εστιατόρια «ΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ ΜΑΣ», «Διόνυσος» και «Vachos».
• Γαλαξίδι Ταβέρνες «Το μπάρκο της Μαρίτσας», «Σκελετόβραχος» , «Μπεμπέλης».
• Αμφισσα Ταβέρνα «Μπαλκονάκι» (και μεσημέρι), ψητοπωλείο «Ελαιογραφία». Στη Χάρμαινα στο «Εν Ελλάδι του 1800».
• Ιτέα Το «Μαϊστράλι».
• Αγόριανη Ταβέρνες ? ψησταριές «Πλατάνια» και «το κουτούκι της Αγόριανης».
• Βάργιανη Στην πλατεία η ταβέρνα «Ζέρβας» και στις πηγές Μπουρμπούλας η «Δροσούλα».
• Γραβιά «Το Τζάκι» για κρεατικά.
• Μαριολάτα Στο «Στέκι του
• Νικόλα» για κρεατικά στη σούβλα.
• Πολύδροσος Ταβέρνες - ψησταριές το «Καπηλειό» και «Κωτσούλας ο κυνηγός».
• Καλοσκοπή «Κoukou-Vista» και στον δρόμο για Λιδορίκι το «καταφύγιο Βρίζες».
• Πυρά Το «Κτήμα Βελούχι».
• Μαυρολιθάρι «το Στέκι του Καραπλή» και «η Φωλιά του Κούκου».
• Αθ. ΔΙΑΚΟΣ Ταβέρνες «του Ραβάνη» και το «κελάρι του μπαρΜπα-Γιάννη».

Κείμενο: Ζερμαίν Αλεξάκη,
Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης
www.viewsofgreece.gr

ΠΗΓΗ:http://www.ethnos.gr/