Η Ιεράπετρα! Η πόλη του ήλιου

Γύρω γύρω βρέχει και στη μέση λιάζει, τι είναι; Η Ιεράπετρα! Η νοτιότερη πόλη της Ευρώπης, η αγαπημένη του ήλιου, του ανέμου και των ανθρώπων, που «κολλάνε» μαζί της δίχως προφανή λόγο. Η Ιεράπετρα, βωρέ, δεν είναι μια πόλη για να δεις, αλλά για να ζεις! 

Η Αγία Φωτιά, η δημοφιλέστερη παραλία της περιοχής

Μια χούφτα Γεραπετρίτες κι άλλη μια που νιώθουν Γεραπετρίτες έχουν βαλθεί να σου χαλάσουν τον ύπνο. Τσουγκρίζουν τις ρακές τους ασταμάτητα, ακούν γεραπετρίτικες κοντυλιές, προσπαθούν να σε πείσουν γι' αυτό που δεν θες ούτε να ακούσεις. Είσαι προκατειλημμένος, παραδέξου το.

Πιάνεις φράσεις στον αέρα: αναπολούν τις θρυλικές νύχτες στο Portego, τα γλέντια στα ορεινά της Καλαμαύκας, την πολυεθνική παρέα που ρίζωνε εκεί κάθε καλοκαίρι ή τον τουρκομαχαλά που διαλύθηκε εν μια νυκτί.

Αγαπημένη συνήθεια των Γεραπετριτών

Θυμούνται την κυρά Ελένη που σέρβιρε βανίλια στο καφενείο του Πακιούφη τα ξημερώματα όταν μεθυσμένοι τής ζητούσαν «υποβρύχια», τις ρακές που έρχονταν συνοδεία περιπολικού, τα «γερά ποτήρια» που έκαναν κόντρες και κάποια άλλα που μασιόνταν.

Μιλούν για τις παραλίες της πόλης που σνομπάρουν γιατί τις θεωρούν δεδομένες, για τη λαοθάλασσα που αποβιβάζεται τον Αύγουστο στο Γαϊδουρονήσι, για την πειρατική σημαία του Τζώρτζη που υψώθηκε στη Γαλέρα, για τα μεγάλα μυαλά της Ιεράπετρας, για ευρεσιτεχνίες, επιστήμονες, πρωτοπόρους, αλλά και για τη ζωή στα θερμοκήπια που αρχίζεις να βλέπεις με συμπάθεια γιατί ανακαλύπτεις πως κάποιοι από αυτούς έχουν χύσει πολύ ιδρώτα εκεί μέσα!

Χρυσά ηλιοβασιλέματα στην πόλη του ήλιου

Κάποια ανυπομονεί να «μπει» στο Νησί: της λείπει η άμμος από το κορμί κι η κουζίνα της, η φτιαγμένη από κασόνια, παγούρια κι ένα γκαζάκι. Κάποια άλλη ετοιμάζει βαλίτσα, θα ξεκαλοκαιριάσει εκεί και φέτος. Aλλοι δυο συζητούν σοβαρά τη μετεγκατάσταση και μια τρίτη, με τόσα που ακούει, φοβάται πως στην Ιεράπετρα θα γίνει αλκοολική!

Κλείνεις τα αφτιά στις προκαταλήψεις, που μιλούν για «θάλασσα από θερμοκήπια», για «νεόπλουτους», για «γαϊδουροπετρίτες», και με κριτική (και όχι Κρητική) ματιά, επιχειρείς την επίσκεψη στην πόλη που όμορφη δεν τη λες αλλά όλοι «κολλάνε» μαζί της, στην πόλη που δεν τη βλέπεις αλλά τη ζεις.


Βασίλισσα της ντομάτας
Η Ιεράπετρα, η νοτιότερη πόλη της Γηραιάς Ηπείρου και μεγαλύτερη του νομού Λασιθίου, διαφεντεύει το νοτιοανατολικό τμήμα της Κρήτης από τους μινωικούς χρόνους, χάρη στην καίρια γεωγραφική της θέση.

Η πρώτη ονομασία της πόλης ήταν Κύρβα, αργότερα έγινε Ιεράπυτνα, και εξελίχθηκε σε μία από τις πλουσιότερες αρχαίες πόλεις της Κρήτης κατέχοντας τη μεγαλύτερη έκταση γης και πρωταγωνιστώντας στα εμπορικά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Οσες φορές κι αν καταστράφηκε στη μακραίωνη ιστορία της, ανοικοδομήθηκε και πάλι καθώς δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί καίριο εμπορικό λιμάνι.

Σε αυτήν τη θέση οφείλεται και ο σημερινός πλούτος της, που την ανέδειξε ως την πλουσιότερη πόλη της Ελλάδας και δεύτερη της Ευρώπης, με έναν άλλον τρόπο ωστόσο... Η Ιεράπετρα είναι η περιοχή με τις περισσότερες ημέρες ηλιοφάνειας στην Ευρώπη, έχει εύκρατο κλίμα και γόνιμο έδαφος.

Στο ενετικό καστράκι Καλέ

Αυτά ακριβώς εντόπισε ο Ολλανδός γεωπόνος Πολ Κούπερς και πειραματίστηκε το 1965 τοποθετώντας στη Γρα Λυγιά τα πρώτα θερμοκήπια, που σήμερα αγγίζουν την έκταση των 14.000 στρεμμάτων, διασφαλίζοντας εν αγνοία του το μέλλον των Γεραπετριτών και χρίζοντάς τους βασιλιάδες της ντομάτας και των πρώιμων κηπευτικών.


Πάμε «Κάτω»;
Ενας αέρας δαιμονισμένος που ξεχνά να σταματήσει σ' ακολουθεί μέσα στα στενά της πόλης. Τρυπώνει από παντού, σε ανατριχιάζει, σχεδόν σε μεθά. Η διαπίστωση σε θλίβει: από όλους τους πολιτισμούς που πέρασαν από αυτό το διαχρονικά σημαντικό λιμάνι, ο μόνος που είναι εμφανής σήμερα είναι ο πιο βάρβαρος, εκείνος των Νεοελλήνων.

Στην Κάτω Μερά ωστόσο, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Παρότι σύγχρονα συμφέροντα κατέστρεψαν τη γειτονιά στο μεγαλύτερο μέρος της, εδώ αντικρίζεις την ομορφότερη γωνιά της πόλης.

Θαυμάζεις το τζαμί που κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και την εντυπωσιακή τουρκική κρήνη στην Πλατεία Τζαμιού, όπου γίνεται το τελευταίο μεγάλο γλέντι των Κυρβείων, των ιδιαίτερα αξιόλογων πολιτιστικών εκδηλώσεων του δήμου, και αναζητάς το τρίτο οθωμανικό κτίσμα που διασώζεται στην πόλη, την Εμπορική Οθωμανική Σχολή ή Μεχτέπι, όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή με πλούσια ευρήματα από την περιοχή.

Κλέβεις απρόσμενες εικόνες από την παλιά γειτονιά με τα χαμηλά σπίτια και τις λουλουδιασμένες αυλές, δυσπιστείς μπροστά στο σπίτι του Ανδρέα Περουλιού όπου σύμφωνα με την παράδοση φιλοξενήθηκε ο Ναπολέων Βοναπάρτης, και καταλήγεις στον Καλέ, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το ενετικό καστράκι στην είσοδο του λιμανιού. 

Η νύχτα πέφτει, ο Καλές φωτίζεται και η Ιεράπετρα ξυπνά για τα καλά

Αν θέλεις να δεις κι άλλα μνημεία, πολιτιστικά ή φυσικά, υπάρχουν: οι πολύ σημαντικές εκκλησίες της Παναγίας του Καλέ, του Αφέντη Χριστού, του Αγίου Νικολάου, οι ρωμαϊκές ιχθυοδεξαμενές στην παραλία του Κάκου που είναι λαξευμένες στο ψαμμιτικό πέτρωμα, ή ακόμη και η λίμνη των Μπραμιανών, που δημιουργήθηκε το 1986 για την άρδευση των θερμοκηπίων και έχει εξελιχθεί σε πολύ σημαντικό υγροβιότοπο. 


Δυσπιστεί κανείς;
Ελα τώρα. Κανείς δεν έρχεται στην Ιεράπετρα για να δει τα αξιοθέατα. Ακολουθείς τα βήματα των ντόπιων. Σνομπάρεις κι εσύ τις δύο παραλίες της πόλης, της Αποβάθρας (Κάτω Μερά) και της Πάνω Μεράς, αποχαιρετάς διά παντός τη δυτική ακτογραμμή όπου απλώνεται «η θάλασσα των θερμοκηπίων» και κολυμπάς στα υπέροχα βαθιά νερά της Μεγάλης Παραλίας, των Φέρμων, της Αγίας Φωτιάς, των Αχλιών.

Μια θάλασσα από θερμοκήπια απλώνεται δίπλα στο Λιβυκό, στη δυτική ακτογραμμή της Ιεράπετρας

Κοκτέιλ, beach volley, ξαπλώστρες ή ήσυχες γωνιές μονοπωλούν την ημέρα σου, κι όταν ο ήλιος αρχίσει να πέφτει πίσω από τα Λασιθιώτικα βουνά ξέρεις πως η Ιεράπετρα ξυπνά για τα καλά.

Κατηφορίζεις στον παραλιακό πλακόστρωτο δρόμο της πόλης ακολουθώντας το πρόγραμμά των ντόπιων που επιβάλει μεζέδες και ρακή στα παραταγμένα καφέ και μεζεδοπωλεία κι έπειτα παίρνεις μέρος στον κλασικό γύρο στην Κύρβα, στο Δημαρχείο, όπου συγκεντρώνονται τα μπαράκια.

Η οθωμανική κρήνη έχει αναστηλωθεί όπως και ο μιναρές του τζαμιού

Οι μουσικές μπλέκονται στο πλακόστρωτο, το ίδιο και οι άνθρωποι. Οι ρακές αντικαθίστανται από «συλλεκτικό» τζιν, η Cuban κλέβει μαντινάδες από τον Αλεξάκη, η ροκ εναλλάσσεται με τις δοξαριές του Βαρδάκη κι εσύ τρυπώνεις χωρίς να το καταλάβεις στη μεγάλη αγκαλιά που προσφέρουν απλόχερα οι Γεραπετρίτες στους ξένους.

Μα τι συμβαίνει, επιτέλους, εδώ κάτω; Τι κάνει τη Γεράπετρα τόσο ιδιαίτερη; Από πού αντλούν τόση ζωντάνια και όρεξη και χαλαρότητα ετούτοι οι άνθρωποι; Να είναι η δωρική καταγωγή τους που τους κάνει να διαφέρουν από τους υπόλοιπους Λασιθιώτες ή η γεωγραφική τους θέση;

Τι είναι αυτό που τους κάνει δουλευταράδες, γλεντζέδες, που σπέρνει μέσα τους τον ζήλο για επιτυχία, αλλά και την απρόσμενη κουλτούρα που συναντάς σε ανθρώπους και δρώμενα; Και κυρίως τι κάνει τους επισκέπτες να γαντζώνονται πάνω στην πόλη για πάντα; Απάντηση δεν παίρνεις.

Ισως να είναι ο αέρας της, αυτός ο δαιμονισμένος αέρας που ξεσηκώνει τα ρούχα και τις ψυχές. Ισως η αύρα του Λιβυκού, ο ήλιος που τη λούζει 340 μέρες τον χρόνο, η ροκ της διάθεση. Ισως οι ίδιοι οι άνθρωποί της, που στο αιώνιο ερώτημα του Θερβάντες φαίνεται να επιλέγουν τη σοφή τρέλα από την ανόητη λογική. Δεν θες να το πεις, να το παραδεχτείς, μα οφείλεις: Ατιμοι Γεραπετρίτες, δίκιο είχατε!

ΠΗΓΗ:thetravelbook