Ανατ. Θεσσαλονίκη: Υδάτινοι φρουροί

Οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια στον Βορρά - η ακτογραμμή της Περαίας – Επανομής στον Νότο. Αγκαλιάζουν τη Θεσσαλονίκη και εξηγούν «γιατί» δεν χρειάζεται να πας μακριά για να συναντήσεις έναν ολότελα απροσδόκητο κόσμο.

To πλήρωμα καθαρίζει τα δίχτυα· η δουλειά μόλις τελείωσε. Πριν ακόμα ξημερώσει, στο λιμάνι της Ν. Μηχανιώνας

Πόσες φορές τις έχεις προσπεράσει; Στον δρόμο προς Δράμα, προς Σέρρες ή Καβάλα; Σίγουρα θα το θυμάσαι. Αυτό το γαλήνιο, λιμναίο τοπίο της λεκάνης της Μυγδονίας να τρεμοπαίζει απ' το παράθυρο. Τη Βόλβη, τη δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, και τη χέρσα «αδελφή» της, Κορώνεια, τα μπουκέτα κεραμοσκεπών να γαντζώνονται στις όχθες τους;

25 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Πιο πολλά απ' το Πανόραμα καβάλα στον Χορτιάτη, μα η πρώτη, σχεδόν «αεροπλανική» εικόνα το αξίζει. Μετράς ένα ένα τα σπίτια, ξεχωρίζεις με χρυσό τους καλαμιώνες, τη σκασμένη γη, τα δώρα της βροχής να στρώνουν καθρέφτες στη θέση μιας λίμνης που είχε πεθάνει.

Λιβάδια ολόκληρα από παπαρούνες τα χωράφια της Κορώνειας

Πριν από 2 εκατ. χρόνια, οι τεκτονικές διεργασίες δημιούργησαν ένα βύθισμα στο οποίο ήρθε και φώλιασε η λίμνη της Μυγδονίας. Σεισμοί και διαβρώσεις όρισαν το ρήγμα των στενών της Ρεντίνας (τα Μακεδονικά Τέμπη), το νερό χύθηκε στον Στρυμονικό κόλπο και ό,τι άφησε πίσω του σχημάτισε τις δύο υπάρχουσες, μικρότερες λίμνες. Πέρασαν χρόνια, ξημέρωσε το '70, τα 46.000 στρ. της Κορώνειας υπεραντλήθηκαν, μολύνθηκαν, αποξηράνθηκαν, ώσπου λίγη βροχή ήταν αρκετή για να δώσει ξανά ζωή στο στείρο τοπίο.

Στον Αγιο Βασίλειο, αράζεις πλάι της. Αντί για την άκρη της κοίτης αρμενίζεις σε λιβάδια από παπαρούνες, το νερό δεν έχει φτάσει ως εδώ. Οι ψαροταβέρνες που κάποτε έστρωναν τραπέζι στους πεινασμένους Θεσσαλονικείς από καιρό έχουν σωπάσει.

Το προσκύνημα της Αγίας Μαρίνας στον δρόμο για Νέα Μάδυτο

Δεν βλέπεις βάρκες, μόνο τρακτέρ να χαράζουν δρόμους στα χωράφια – σημειωτέον, σε ένα χωριό που κάποτε ζούσε αποκλειστικά από αυτήν. Το μαρτυρούν και οι φωτογραφίες του '50, αποτυπώνουν τον 15μ. βυζαντινό πύργο με τα νερά της να αγγίζουν τα θεμέλια.

Το μεγαλοπρεπές οικοδόμημα του 14ου αι. λέγεται πως δεν εξυπηρετούσε αμυντικούς σκοπούς, μα σχετιζόταν με τις αλιευτικές συναλλαγές και τη γεωργία. Πλέον, αυτό που κάνει, είναι να προσφέρει προνομιακή θέση για αγνάντι. Να κοιτάς αφ' υψηλού την επίπεδη γη, να σχεδιάζεις τα επόμενά σου βήματα.

Σήμα-κατατεθέν ανάμεσα στις εντυπωσιακές αμμοθίνες, το ναυάγιο της Επανομής

Μετά τη Γερακαρού και τα Λαγκαδίκια ψάχνεις τρόπους να μπεις ανάμεσά τους, να αλλάξεις όχθη στον Ευαγγελισμό. Δίπλα του ξεπροβάλλουν και οι «Νυφόπετρες», ένα μνημείο της φύσης, ο γεωλογικός σχηματισμός μιας συστάδας βράχων που σμιλεύτηκε πριν από εκατομμύριο χρόνια. Η γαμήλια πομπή πέτρωσε, λένε, από κατάρα, ποιος ξέρει πότε, και αργότερα στήθηκε το πάρκο που προλογίζει τον οικισμό.

Αχνοφαίνονται πια και τα όρια της Βόλβης. Η βορινή διαδρομή περνά ξυστά απ' τη «θάλασσά» της, σε φέρνει σε επαφή με τα 2 μοναδικά παραλίμνια χωριά. Μεγάλη και Μικρή Βόλβη φέρουν το όνομά της και απ' ό,τι δείχνουν τα πληθυσμιακά νούμερα, τα βάφτισαν... μάλλον ανάποδα.

Τόσο νωρίς το πρωί, λίγοι είναι οι...παρείσακτοι στην ιχθυόσκαλα

Πρόκειται πάντως για δυο κατ' εξοχήν ψαροχώρια. Το αποδεικνύουν οι πλάβες που κείτονται στους καλαμιώνες, τα καφενεία και τα ταβερνάκια που -αν και καθημερινή-, έχουν θαμώνες, σερβίρουν γριβάδια, περκιά και την τοπική σπεσιαλιτέ, την παστή λιπαριά. Το ιδανικό για μεζέ ενδημικό είδος σαρδέλας (τρώγεται ψητό ή παστό) που βρίσκεται εν αφθονία, απειλώντας την οικολογική ισορροπία αν δεν αλιευθεί.

Η περιοχή, όμως, δε συνιστά μονάχα τέλειο σκηνικό για μονοήμερες εκδρομές. Προσφέρεται για ποδηλασία, για ιππικό τουρισμό, προτιμάται από surfers, απ' τους λάτρεις των ιαματικών λουτρών, από ορνιθοπαρατηρητές και οικοπεριηγητές.

Είναι που δεν χρειάζεται να ψάξεις το... μπλε. Η Βόλβη, με έκταση 68.000 στρ. και μέγιστο βάθος τα 20 μ., ορίζεται ως η δεύτερη μεγαλύτερη φυσική λίμνη μετά την Τριχωνίδα και μαζί με την Κορώνεια συγκαταλέγεται ανάμεσα στους έντεκα υγρότοπους που προστατεύονται από τη Συνθήκη Ραμσάρ. 248 είδη πουλιών υπολογίζουν τα τεφτέρια, 19 είδη αμφιβίων και ερπετών, 34 είδη θηλαστικών και 800 είδη φυτών τις αναδεικνύουν -πάντα ως ζευγάρι-, σε έναν από τους σημαντικότερους ελληνικούς υγρότοπους.

Περνάς ξυστά απ' το κάστρο της Ρεντίνας. Ρίχνεις, αν θες, κλεφτές ματιές στον Θερμαϊκό, στην Ασπροβάλτα ή στον Σταυρό. Αλλιώς υποκλίνεσαι στην Αγία Μαρίνα με τους εντυπωσιακούς σχιστόλιθους κι ύστερα «πιάνεις» τη νότια όχθη της Απολλωνίας, επισκέπτεσαι τον σταθμό του Αποστόλου Παύλου επί της ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού. «Βήμα» και υπεραιωνόβιο πλατάνι αποτελούν αμφότερα μνημεία, ενώ το λουτρό του 16ου αι. με το συνορεύον τζαμί, τα βροντερά (και καλοστεκούμενα) κατάλοιπα της οθωμανικής περιόδου.

Αν ακολουθήσεις και τους περιπλεκόμενους δασικούς δρόμους, φτάνεις έως το παρατηρητήριο απ' όπου διακρίνονται οι λεύκες και τα σκλήθρα του σπάνιου υδρόφιλου δάσους της Απολλωνίας – του «βασιλείου των γκρίζων ερωδιών». Ή απλώς συνεχίζεις στον κεντρικό δρόμο, στα χνάρια της ξακουστής από τα βυζαντινά χρόνια Λουτρόπολης της Νέας Απολλωνίας, έναν νεόκτιστο και 100% στοχευμένο στον ιαματικό τουρισμό οικισμό.

Η αρχή της θάλασσας της Βόλβης όπως φαίνεται από τον αυτοκινητόδρομο. Κοντά στην Περιστερώνα

Οι πηγές της αναγνωρίστηκαν επίσημα τη δεκαετία του '20, ενώ οι ανακαινισμένες εγκαταστάσεις του Apollonia Spa (με άμεση πρόσβαση και θέα στη λίμνη, με ξενοδοχείο και εστιατόριο πέραν των λουτρικών εγκαταστάσεων) μαγνητίζουν όσο και αυτά του Λαγκαδά, τους φίλους των θερμαλιστικών κέντρων.

Ο γύρος των λιμνών κλείνει κάπου στη Νέα Μάδυτο, στο ξέφωτο που προλογίζει το surf club «Sto Nero» ως σημείο συγκέντρωσης των απανταχού kite και wind surfers! Η επιλογή της τοποθεσίας οφείλεται στον ισχυρό θερμικό άνεμο που πνέει απ'τον Στρυμονικό και όταν δεν φυσά ο Βαρδάρης προσφέρει τις ιδανικές καιρικές συνθήκες για τους λάτρεις του αθλήματος.

Η λιμνοθάλασσα Αγγελοχωρίου πέρα από τόπο διαχείμανσης των πουλιών, προσφέρεται και για φαντασμαγορικά ηλιοβασιλέματα

Δεν είναι μυστικό! Ολη η Βόρεια Ελλάδα... Θεσσαλονικείς, Δραμινοί, Σερραίοι και Καβαλιώτες την προτιμούν. «Δεν πάμε στη θάλασσα» υποστηρίζουν. Κι αν μετρήσεις και τα πανιά που ετοιμάζονται να μπουν στο νερό, δεν μπορεί, τους πιστεύεις!


Η απέναντι όχθη
Οταν έρθει το καλοκαίρι ψάχνεις τη θάλασσα. Στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, η Περαία, οι Νέοι Επιβάτες, η Μηχανιώνα και η Επανομή. Οι αδελφές πόλεις που απορρόφησαν τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης και που από τα πρώτα χρόνια της σύστασής τους εξελίχθηκαν σε πρώτης τάξεως παραθεριστικά κέντρα. Οι λόγοι είναι δύο: Πρώτον γιατί ο Θερμαϊκός (στις αρχές του '30) ήταν πεντακάθαρος και κατά συνέπεια οι λουόμενοι δε χρειαζόταν να πάνε μακριά προς αναζήτηση καθαρών ακτών.

Οι πλάβες των ψαράδων στη Μικρή (αλλά πραγματικά «μεγαλύτερη») Βόλβη

Δεύτερον, διότι οι κάτοικοί τους δεν άργησαν να διευκολύνουν την πρόσβαση και έφτιαξαν μια ξύλινη προβλήτα όπου, ελλείψει χερσαίων δρόμων, και κατ' επέκτασιν αμαξιών, έδεναν τα μοτόρια που εκτελούσαν το δρομολόγιο Λευκός Πύργος - Μπαξέ Τσιφλίκι.

Το λέει και το άσμα: «πάμε τσάρκα πέρα στο Μπαξέ-Τσιφλίκι, κούκλα μου γλυκιά απ' τη Θεσσαλονίκη...». Ενημερωτικά, το τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη γράφτηκε το 1934 κατόπιν παραγγελίας - ή για μια Θεσσαλονικιά ονόματι Μαριγούλα-, ενώ ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1946.

Κέντρο των εμπορικών συναλλαγών από τον 14ο αι., ο πύργος του Αγίου Βασιλείου

Μιλούσε βεβαίως, για τους Νέους Επιβάτες που ως και σήμερα –και μαζί με όλο το προαναφερθέν παραλιακό κομμάτι- φημίζονται για τις ψαροταβέρνες τους πάνω στο κύμα και, πριν από την κατοίκησή τους, αποτελούσαν φέουδο ενός Τούρκου πασά.

Οσο για τα καραβάκια; Συνέχισαν τα τακτικά τους δρομολόγια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ σταμάτησαν οριστικά στις αρχές του '70, κυρίως λόγω του ερχομού των λεωφορείων που ανέτρεψαν τα δεδομένα στις συγκοινωνίες.

Το θετικό πάντως είναι, πως μετά από 40 ολόκληρα χρόνια, τα καραβάκια λύνουν ξανά κάβους στο Θερμαϊκό. Τα δρομολόγια αφορούν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στους Νέους Επιβάτες και στην Περαία, έχουν διάρκεια 50 λεπτών και ξεκινούν ανά μία ώρα, κάνοντας μία ενδιάμεση στάση στην Καλαμαριά.

Και πραγματικά όπως κι αν έχεις σκοπό να έρθεις, δε θέλει και πολύ για να καταλάβεις γιατί αρέσει τόσο η ανατολική ακτογραμμή... Μια 7 χλμ. αμμουδερή πλαζ, μια πολύβουη περαντζάδα με ανεμπόδιστη θέα στη Θεσσαλονίκη, τρεις πανέμορφες προβλήτες που ορίζουν τα βήματα και στο βάθος, τα ολόρθα βράχια του Μεγάλου Εμβόλου (ή Καραμπουρνού).

Οι χρυσές, ρηχές και πλήρως οργανωμένες ακτές της Περαίας, του Μπαξέ και της Αγίας Τριάδας έχουν από καιρό αποκτήσει το δικό τους φανατικό κοινό, ενώ αν συνεχίσεις πίσω από το αραιοκτισμένο και πευκόφυτο Μεγάλο Εμβόλο στέκεσαι στο «έμπα» του Θερμαϊκού.

Το εντυπωσιακό εσωτερικό του οθωμανικού λουτρού της Απολλωνίας

Κάπου εδώ κάνει τα σινιάλα του, από το 1864, και ο φάρος του Αγγελοχωρίου, που συνεργάζεται άμεσα με τον «γείτονα» του - φρουρό του Αξιού. Δυστυχώς, δεν είναι επισκέψιμος (ούτε και το βυζαντινό κάστρο στα όριά του) παρόλα αυτά, η θέση του και μόνο ασκεί μια ανεξήγητη γοητεία.

Ενα χιλιόμετρο μακρύτερα εντοπίζονται και οι αλυκές του Αγγελοχωρίου (ουσιαστικά δίπλα στο λιμανάκι, όμως για να τις προσεγγίσεις θα πρέπει να κάνεις τον κύκλο) - η εκμετάλλευση των οποίων χρονολογείται από το 1902. Κοντά τους, ξεδιπλώνεται η 2.500 στρεμμάτων ομώνυμη λιμνοθάλασσα, η οποία, όπως και αυτή της Επανομής, προστατεύεται από το δίκτυο Natura.

Η πρόσβαση στις αμμοθίνες, γίνεται μέσω του Beach Bar «Sunset», πέραν των ορίων του οποίου περπατάς σε μια γλώσσα γης, οπότε έρχεσαι αντικριστά σε έλη, φάρο και ροδαλά φλαμίνγκο... Αντίστοιχη ηρεμία, τάξη και ασφάλεια επικρατεί (τα μεσημέρια) και στο λιμάνι της Νέας Μηχανιώνας όπου τίποτα δε θυμίζει τον πανζουρλισμό των πρώτων πρωινών ωρών.

Στην ιχθυόσκαλα, το μεγαλύτερο αλιευτικό λιμάνι της Βορείου Ελλάδος, καταφθάνουν καθημερινά ποσότητες (να δουν τα μάτια σου) ψαριών ανοιχτής θαλάσσης, ιχθυοκαλλιεργειών, οστράκων και κάθε λογής θαλασσινών. Από γλυκόψαρα μέχρι αφρόψαρα ή και... καρχαρίες συναντάς άμα λάχει! Μηχανότρατες, γρι-γρι και μικρότερα σκάφη ρίχνουν άγκυρα με φόντο τον Ολυμπο, τα δε υπερυψωμένα καφέ και ταβερνεία υπόσχονται (και προσφέρουν) τους νοστιμότερους μεζέδες.

Οσοι τώρα ήρθαν που ήρθαν έως εδώ και αναζητούν την αιχμή του Θερμαϊκού κόλπου, συνεχίζουν για λίγο ακόμα έως στις αχανείς παραλίες «Πάλιουρας» και «Ποταμός» Επανομής. (Αξίζει μια ανεπαίσθητη παράκαμψη στο αθέατο από τη θάλασσα μετόχι της Αγίας Αναστασίας - το μοναδικό λείψανο του μεσαιωνικού οικισμού των Κριτζιανών έτους 1530).

Τμήμα της πετρωμένης πομπής στις Νυμφόπετρες

Τέλος δρόμου - τέλος ημέρας, πού καλύτερα; Στο φανερό από στεριά και θάλασσα «Ναυάγιο της Επανομής». Στον αμμουδερό δρόμο προς τη «Μύτη» του ακρωτηρίου (ή αλλιώς Φανάρι), έχεις για θέα σου την ανοιχτή θάλασσα και το κουφάρι ενός πλοίου που αν και βυθίστηκε 40 χρόνια πριν, μένει να υπενθυμίζει την ατυχή προσπάθεια «μετατροπής» του προστατευόμενου βιότοπου σε καλλιεργήσιμα... χωράφια.

Οπως πιστεύουν οι κάτοικοι, ο Αγιος Αντώνιος το έκανε το θαύμα του, καθώς το ναυάγιο (που κουβαλούσε χώμα για να μπαζώσει ποιος ξέρει εκτάσεις γης) συνέπεσε με τη μέρα εορτής του! Γεια στα χεράκια του -σκέφτεσαι καθώς πέφτει ο ήλιος-, τι άλλο; Πάντα τέτοια και... αμήν.

ΠΗΓΗ:thetravelbook.gr