Αιώνιο χειροκρότημα

Κοστουμαρισμένοι με θαλαμηγούς, μηχανόβιοι με σκηνές κι υπνόσακους, διάσημοι και άσημοι, παιδιά και υπερήλικες. Ολοι θα περάσουν από εδώ τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Χωρίς κανένα κοινό στοιχείο μεταξύ τους, μα με ένα κοινό πάθος: το θέατρο. Που οδηγεί αναπόφευκτα στην Επίδαυρο.

Νέα Επίδαυρος, κάστρο, Αϊ Γιάννης Θεολόγος στο ίδιο κάδρο

Η Κάλλας, η Μελίνα, ο Μινωτής σε κοιτούν απ' τους τοίχους καδραρισμένοι στην αιωνιότητα. Κι οι υπογραφές τους στέκονται από πάνω σου σαν δαμόκλειος σπάθη. Σου σπάνε τη μύτη τα λαδερά και τα κεφτεδάκια της κυρα-Κάκιας, μα πού όρεξη για φαΐ και κρασοπότι.

«Στην Κάκια και τον Λεωνίδα» αφιερώνουν τα ιερά τέρατα, στο ζεύγος Λιακόπουλου που έκανε το καφενείο του Λεωνίδα στο Λυγουριό ονομαστή ταβέρνα, γιατί οι θίασοι που έρχονταν από το '50 για παραστάσεις, έπρεπε κάπου να τρώνε. Βοήθησαν κι αυτοί, μη νομίζεις. Η Παξινού έμαθε στην κυρα-Κάκια να μαγειρεύει, ας πούμε. «Εγιναν εκείνοι λίγο χωριάτες, εμείς παλέψαμε να εκσυγχρονιστούμε και βρεθήκαμε κάπου στη μέση. Οχι δρόμοι δεν υπήρχαν τότε, ούτε ρεύμα, ούτε καν μπάνια.

Εχεις δει ομορφότερο θέατρο; Κι ούτε πρόκειται

Εξω πλένονταν, με το καζάνι, κι εδώ γύρω τριγυρνούσαν. Πού να πάνε;» λέει η κυρα-Κάκια κι εσύ αρχίζεις να αναρωτιέσαι: λες να 'χει κάτσει σ' αυτή την καρέκλα η Κάλλας; Λες να 'χει αγγίξει αυτό το ποτήρι η Καρέζη; Λες τα κεφτεδάκια να 'ναι από συνταγή της Παξινού; Συγκίνηση!

Αν βέβαια έρχεσαι κι εσύ απευθείας από το θέατρο, έχοντας μόλις δει μια παράσταση κάτω από τον έναστρο ουρανό, η συγκίνηση είναι πέρα για πέρα αληθινή. Ποιο θέατρο; Ενα είναι το θέατρο της Ελλάδας, για να μην πω του κόσμου. Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

Αυτό το γιγαντιαίο αυτί ή κοχύλι, όπως παρομοιάζεται, που δόξα τους θεούς όλου του κόσμου εντοπίστηκε στα 1829, αναστηλώθηκε σε διάφορες φάσεις και αναβίωσε το αρχαίο δράμα ήδη από το 1938 με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη και Ηλέκτρα την Παξινού. Επισήμως βέβαια η αναβίωση ξεκίνησε το 1955 με την Εκάβη του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Και το φεστιβάλ Επιδαύρου έγινε σιγά σιγά θεσμός.

Πόσα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κάτσει στα εδώλια από τον 4ο αι. π.Χ. οπότε κτίστηκε; Πόσοι έχουν χειροκροτήσει τον χορό, έχουν βιώσει τα δράματα των αρχαίων τραγικών και σατιρικών ποιητών, έχουν σταθεί στην κυκλική ορχήστρα φωνάζοντας ένα όνομα, ένα «Ζευ, θεέ θεών!», ένα απλό μακρόσυρτο «α». Εχουν σκίσει χαρτιά, έχουν ρίξει κέρματα κι έχουν ψιθυρίσει ένα τραγούδι κοιτώντας με αγωνία την παρέα στο τέρμα διάζωμα του κοίλου για να πιστέψουν το απίστευτο, την άψογη ακουστική του.

14.000 θεατές χωράει το αριστούργημα του Πολύκλειτου από τότε που ανακατασκευάστηκε τον 2ο αι. π.Χ. Τότε βέβαια χρησίμευε για τους μουσικούς και δραματικούς αγώνες, αναπόσπαστο κομμάτι των εορτασμών προς τιμήν του Ασκληπιού. Γιατί το θέατρο είναι μέρος του ξακουστού στα πέρατα του ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, Ασκληπιείου της Επιδαύρου.

Ετσι βρέθηκαν τα όστρακα στον βράχο (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Λυγουριό)

Η Θόλος, η στοά του Αβατου του Ιερού, το Καταγώγιο, το ιερό «κτίριο Ε», το Τελετουργικό Εστιατόριο, το Στάδιο... ώρες μπορείς να περιηγείσαι στον αρχαιολογικό χώρο ανακαλύπτοντας τα εντυπωσιακά οικοδομήματα που απάρτιζαν το σπουδαιότερο θεραπευτικό κέντρο της αρχαιότητας το οποίο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ., μετά δηλαδή την απαγόρευση της αρχαίας λατρείας.

Μνημεία και κινητά ευρήματα (ξεχωρίζουν τα ιατρικά εργαλεία), κάποια από τα οποία θα δεις στο αρχαιολογικό μουσείο του χώρου, έχουν δώσει μοναδικές πληροφορίες για τη λατρεία του Ασκληπιού και την τέλεση της ιατρικής κατά την αρχαιότητα και μάλιστα, σύμφωνα με τους ειδικούς, εδώ διακρίνεται η μετάβαση από τη θεϊκή ίαση στην ιατρική επιστήμη. Οι περισσότεροι βέβαια δεν το ξέρουν. Για το θέατρο έρχονται όλοι.

Πρώτο τραπέζι θάλασσα στο Γιαλάσι με θέα στα Μέθανα

Ο αρχαιολογικός χώρος απέχει 2-3 χιλιόμετρα από το Λυγουριό, γι' αυτό και το χωριό συνδέθηκε τόσο με το θέατρο. Γι' αυτό οι συντελεστές των παραστάσεων εγκαταστάθηκαν εκεί. «Στα σπίτια μας έμεναν, δεν υπήρχαν ξενοδοχεία τότε. Ετσι γίναμε σαν οικογένεια. Αργότερα έγινε το Ξενία για τις ανάγκες του φεστιβάλ, ενώ το ηλεκτρικό ήρθε στο χωριό το '61, μέσα σε μια νύχτα που λένε, γιατί ερχόταν στην Επίδαυρο για παράσταση η Κάλλας», λέει η κυρία Κάκια και συνεχίζει να θυμάται με νοσταλγία:

«Ολοι οι Λυγουριώτες πήγαιναν τότε στις πρόβες. Μάθαιναν όλη την τραγωδία απέξω. Αλλες εποχές...» Στην ταβέρνα του Λεωνίδα κατέληγαν όλοι οι ηθοποιοί μετά τις παραστάσεις. Κι ακόμη εκεί καταλήγουν. Είναι σαν ιδιότυπο τάμα, μια παράδοση. Στο Λυγουριό, λοιπόν, κι εσύ.


Αδιανόητα έργα

Η βλάστηση πνίγει τη Μονή Αγνούντος. Αυτή τη φορά λόγω φροντίδας κι όχι εγκατάλειψης

Ούτε να το φανταστείς δεν μπορείς, μα το βλέπεις πια μπρος στα μάτια σου. Μία, δύο, τρεις... δώδεκα, είναι για να μην αναρωτιέσαι οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες στο Λυγουριό και γύρω από αυτό με παλαιότερη τον Αγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα του 11ου αιώνα και ομορφότερη την Κοίμηση της Θεοτόκου στην παλιά γειτονιά.

Δεν είναι όμως και ο μοναδικός λόγος που θα 'ρθεις ως εδώ. Θα μπορούσαν να είναι οι πίπες που κατασκευάζει εδώ και σχεδόν 50 χρόνια η οικογένεια Στεφάνου, ίσως και η Παναγιά η Χρυσοσπηλιώτισσα, ο Αγιος Ιωάννης Θεολόγος και η Αγία Μαρίνα λίγο πιο έξω απ' το χωριό, ή η αποκαλούμενη πυραμίδα του Λυγουριού, η βάση ενός κτίσματος του 4ου αι. π.Χ., μα στην πραγματικότητα αυτό που θα σε εντυπωσιάσει περισσότερο απ' όλα είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κωτσιομύτη.

Γιατί εκεί μέσα δεν φτάνει που βλέπεις την απίθανη και μοναδική στο είδος της συλλογή αμμωνιτών της Επιδαύρου, βλέπεις και μία από τις πλουσιότερες του κόσμου συλλογές ορυκτών και απολιθωμάτων που περιλαμβάνει κοράλλια, κορμούς δέντρων, ψάρια, όστρακα, έντομα, 530.000.000 - 3.000.000 ετών.

Βλέπεις και δύο εξαίρετους ανθρώπους με πραγματικό μεράκι για τον τόπο και το αντικείμενό τους. Ο κ. Βασίλης Κωτσιομύτης, ερευνητής και «εγκέφαλος» του όλου εγχειρήματος, και η Αναστασία, η γυναίκα που κρύβεται πίσω από κάθε πετυχημένο άντρα, οι οποίοι θα σου εξηγήσουν και θα σου δείξουν όλα αυτά τα... αδιανόητα και κυρίως τον αμμωνίτη 235 εκατ. χρόνων από το αρχαίο θέατρο, επάνω στον οποίο αποτυπώνονται όλες οι φάσεις απολίθωσης.

Εχει κι άλλα το Λυγουριό. Αν ήξερες ας πούμε, πόσες αρχαίες θέσεις βρίσκονται γύρω του, θα πάθαινες πλάκα. Μια ιδέα θα πάρεις για τα μυκηναϊκά κατάλοιπα ωστόσο, καθώς αλλεπάλληλες πινακίδες στην ευρύτερη περιοχή ειδοποιούν για διάφορα... μυκηναϊκά.

Σαν το θέατρο μπορεί να μην είναι, αλλά είναι εξίσου σημαντικό το στάδιο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου

Ακολούθησε όσες αντέχεις μα να ξέρεις πως δεν έχουν όλες οι θέσεις κάτι να δεις. Ανάμεσα στο Λυγουριό και το Αρκαδικό, ας πούμε, αξίζει να δεις την πανέμορφη μυκηναϊκή γέφυρα που αντέχει από το 1300 π.Χ. το πέρασμα ανθρώπων και αυτοκινήτων, όχι όμως και την επόμενη πλάι στο χωριό. Πάνω από το Αρκαδικό θα διακρίνεις και το Κάστρο της Καζάρμας στα σύνορα... αρχαίου Αργους - Αρχαίας Επιδαύρου.

Κάπως έτσι κατηφορίζεις προς νότο. Ανάμεσα σε πορτοκαλεώνες κι ελιές. Γονιμότητα απίστευτη. Ο,τι ρίχνεις, πιάνει. Ο,τι, ό,τι, όμως. Αν θες απόδειξη, πέρνα μια βόλτα από το κτήμα του κ. Δημήτρη Σκουφάρη στο Χάνι Μερκούρη. Μέχρι κουμ κουάτ και ιπποφαές έχει «πιάσει» στο μποστάνι του!


Περί γαλανόλευκης...
Στην παλιά ή Αρχαία Επίδαυρο η ανάπτυξη δεν κρύβεται. Ξενοδοχεία, ταβέρνες, καφετέριες, κάμπινγκ σε υπερθετικό βαθμό παρατάσσονται μπρος στον κόλπο της Επιδαύρου. Πώς αλλιώς; Με μια θάλασσα γυαλί και αμμουδερές παραλίες μες στη βλάστηση, με λιμανάκι και μαρίνα, εύκολα έγινε θέρετρο των θεατρόφιλων αλλά και των «αστεριών» της Επιδαύρου.

Για τον Μινωτή και την Παξινού; Η κ. Κάκια στο Λυγουριό θα σου πει

Στο λιμάνι έδεναν τα γιοτ, στην ιστορική ταβέρνα Μουριά έτρωγαν, στο θρυλικό κλαμπ Καπάκι έπιναν, σε τούτες τις παραλίες (Βαγιωνία, Γιαλάσι, Καλαμάκι) περνούσαν τα καλοκαίρια τους. Εδώ βρίσκεται, βλέπεις, και το μικρό θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου, η γνωστή Μικρή Επίδαυρος.

Ετούτο επαναλειτούργησε το 1995 και μέχρι σήμερα τα Παρασκευοσάββατα του «Μουσικού Ιουλίου» έχει την τιμητική του. Ετούτο επίσης, χωρά 2.000 άτομα αφού χρησιμοποιούνταν μόνο από τους κατοίκους της αρχαίας πόλης. Ποιας αρχαίας πόλης; Εδώ, πλάι στη θάλασσα, στη χερσόνησο Νησί, βρισκόταν η αρχαία Επίδαυρος στην οποία ανήκε και το Ιερό, αλλά δεν έχει ακόμη ανασκαφεί. Οπότε, εκτός από το θέατρο και τα θεμέλια του αρχαίου λιμανιού, στον βυθό του κόλπου δεν μπορείς κάτι άλλο να δεις.

Η πλάκα είναι ότι όταν πέρασε από εδώ ο Παυσανίας, τον 2ο αιώνα μ.Χ., έγινε το αντίθετο. Είδε και κατέγραψε την πόλη (αγορά, λιμάνι, ναούς) αλλά όχι και το θέατρο!Αν από την Αρχαία Επίδαυρο κατευθυνθείς νότια, θα βγεις στην περιοχή της Ερμιονίδας, αφού πάρεις τις απαραίτητες προμήθειες από την Τραχειά.

Μάντεψε για τι φημίζεται το χωριό... Για το ψωμοτύρι του! Για τα καρβέλια και τα παξιμάδια του και τα εξαιρετικά του τυριά – γραβιέρα, κεφαλοτύρι και φέτα. Εδώ μάλιστα, ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός αρτοποιών στην Ελλάδα. 8 φούρνους (!) μετρήσαμε εμείς πάνω στον κεντρικό δρόμο από τους οποίους ξεχωρίζει εκείνος του Βασίλη Μούγιου, γιατί ψήνει σε ξυλόφουρνο.

Βόρεια της Αρχαίας Επιδαύρου, τώρα, ακολουθείς τη μυρωδιά του... ψαριού και φτάνεις στο λιμανάκι της Νέας Επιδαύρου με τα ουζερί. Πριν καταλήξεις εκεί όμως, θα ακολουθήσεις τον κακοτράχαλο χωματόδρομο προς την Παναγιά την Πολεμάρχα.

Αρχιτεκτονική και μοναχές κάνουν τη Μονή Αγνούντος φρούριο

Παρά το επαναστατικό του ονόματός της, η εκκλησία μόνο γαλήνη σκορπά σήμερα εγκαταλειμμένη στις ερημιές της ακτής. Κατανυκτικό το εσωτερικό της, ενδιαφέροντα τα εντοιχισμένα πήλινα αγγεία προφανώς για καλύτερη ακουστική και... πανήσυχες οι δύο παραλίες της κάτω από τα πεύκα...

Το χωριό της Νέας Επιδαύρου πιθανότατα το ξέρεις ήδη από την Α Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου. Με
ταξύ 20/12/1821 και 16/1/1822 οι περίπου 60 αντιπρόσωποι από την επαναστατημένη Ελλάδα ψήφισαν εδώ τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της χώρας και το πρώτο της Σύνταγμα στο οποίο, μεταξύ άλλων, οριζόταν η γαλανόλευκη σημαία ως εθνικό σύμβολο.

Μια τέτοια ανεμίζει στο σχετικό μνημείο κι άλλη μια στην κορυφή του λόφου όπου βρισκόταν το βυζαντινό κάστρο. Να ανέβεις ως εκεί, όχι τόσο για τα ερείπια των τειχών όσο για τη θέα, το εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη του Θεολόγου και την... αναγκαστική βόλτα μέσα από το όμορφο χωριό, σχεδόν μέσα από τις αυλίτσες και τα φροντισμένα σπιτάκια.

Να φτάσεις και ως τη μονή Αγνούντος 5 χλμ. μακρύτερα, γιατί είναι πολύ όμορφη και τούτη μες στη φρουριακή της αρχιτεκτονική, φροντισμένη από τις μοναχές και η παλαιότερη της περιοχής (11ος αι.). Κι έπειτα μπορείς ελεύθερα πια να καταλήξεις στο λιμανάκι της Νέας Επιδαύρου. Να πνίξεις στις βουτιές και στο ούζο τον όποιο καημό για το από πού ξεκίνησε και πού κατέληξε η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος...

ΠΗΓΗ:thetravelbook.gr