VAGKO GREECE: ΔΕΘ-Το γεγονός της χρονιάς

Οταν ο Νικ. Γερμανός επέμενε το 1926 για την ίδρυση της ΔΕΘ, ίσως δεν είχε φανταστεί πως έθετε τις βάσεις για το σημαντικότερο οικονομικό και πολιτικό γεγονός με ετήσιο χαρακτήρα στην Ελλάδα.

Ο υπαίθριος χώρος πίσω από την πύλη της ΧΑΝΘ το 1976

Η ΔΕΘ άνοιξε τα φτερά της το 1926, ενώ η χώρα ταλανιζόταν από οικονομικοπολιτική αστάθεια και η Θεσσαλονίκη προσπαθούσε να τακτοποιήσει χιλιάδες πρόσφυγες και να αναδιαταχθεί μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Τα εγκαίνια έγιναν στις 3 Οκτωβρίου του 1926 στο πεδίο άσκησης του Γ' Σώματος Στρατού, με τη στήριξη της πολυπληθούς κοινότητας των Εβραίων.

Δύο επίσημες κρατικές συμμετοχές -της Βουλγαρίας και της Σοβιετικής Ενωσης- και 600 εκθέτες κάλυπταν 7.000 τ.μ., ενώ το κόστος ενοικίασης του εκθετηρίου χώρου ανερχόταν στις 400 δρχ. Ανά τ.μ.

Ο Ν. Γερμανός, ιδρυτής της ΔΕΘ και οι συνεργάτες του, στα γραφεία της έκθεσης κατά την διάρκεια της 1ης ΔΕΘ το 1926

Η επιτυχημένη πρώτη διοργάνωση προσέδωσε γρήγορα φήμη και αίγλη στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης. Ενδεικτικό είναι πως τα ξενοδοχεία της πόλης δεν έφτασαν για να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες της 2ης ΔΕΘ και γι' αυτό η διοίκηση αναζήτησε κρεβάτια σε νοσοκομεία και κλινικές, ενώ κατέπλευσαν ακόμη και ατμόπλοια για να κοιμίσουν τον κόσμο. Υπολογίζεται πως από την έκθεση πέρασαν 200.000 άτομα με το εισιτήριο να φτάνει τις 12 δρχ.

Γρήγορα άρχισαν και οι παράλληλες εκδηλώσεις. Τα βράδια εντός του εκθεσιακού χώρου λειτουργούσε βαριετέ. Στα νυχτερινά κέντρα της πόλης μεσουρανούσαν τα Καλουτάκια. Μεγάλη ατραξιόν στην 6η ΔΕΘ ήταν το λούνα παρκ, όπου έγιναν και τρία δυστυχήματα, ενώ στην 13η εντυπωσίασε ο άνθρωπος-κανόνι. Τα ακροβατικά νούμερα, όπως ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» το 1954 ή οι «Δαίμονες του Ουρανού» το 1962, καθιερώθηκαν.

Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1975

Οι εφημερίδες της Αθήνας άρχισαν συστηματικά να δημοσιεύουν άρθρα για τη μεταφορά της έκθεσης στην Αθήνα, όπου «η ελληνική παραγωγή θα είχε πιο ολοκληρωμένη προβολή»... Στην τρίτη διοργάνωση, το 1928, επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ενώ την 9η εγκαινίασε ο πρωθυπουργός Τσαλδάρης.

Η έκθεση γίνεται σταδιακά ο καθρέφτης της πολιτικής και οικονομικής ζωής του τόπου. Βασιλείς, δικτάτορες και πρωθυπουργοί παρελαύνουν κάθε Σεπτέμβρη στην συμπρωτεύουσα για τα εγκαίνια της ΔΕΘ, που ήταν κυρίως γεωργική και βιοτεχνική στα πρώτα χρόνια.

Τιμητική διάκριση απονεμήθηκε στον Βασίλη Τσιτσάνη, στο Φεστιβάλ Τραγουδιού του 1974

Αργότερα και όσο συντελούνταν η μεταβολή στη δομή της ελληνικής οικονομίας, άλλαζε και ο χαρακτήρας της. Στα τελευταία χρόνια πριν απ' τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε γίνει μια ρωμαλέα οικονομική εκδήλωση με διεθνή ακτινοβολία. Ο πόλεμος χάραξε βαθιά τομή στην ιστορία της έκθεσης και διέκοψε τη λειτουργία της από το 1940 μέχρι το 1950. Το 1951 άνοιξε τις πύλες της η 16η ΔΕΘ.

Οι ξενοδόχοι της Θεσσαλονίκης αύξησαν κατά 50% τον αριθμό των κλινών τους. Συμμετείχαν 5.013 εκθέτες, εκ των οποίων οι 4.551 από το εσωτερικό. Από τους ξένους εκθέτες οι πολυπληθέστεροι ήταν οι Γερμανοί αντιπρόσωποι.

Ο θαλαμίσκος του διαστημόπλοιου Σίγμα 7 στο περίπτερο των ΗΠΑ, στην 28η ΔΕΘ το 1963

Στη 17η έκθεση το 1952 το Γραφείο Καταλυμάτων λειτουργούσε από τις έξι το πρωί μέχρι τις δύο μετά τα μεσάνυχτα, για να εξυπηρετήσει τους επισκέπτες.

Το 1960 έκανε επίσημη πρώτη η «Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου» που μετεξελίχθηκε στο γνωστό Διεθνές Φεστιβάλ και ανέβασε στη Θεσσαλονίκη όλους τους Ελληνες σταρ αλλά και προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας, από τον Λάμπρο Κωνσταντάρα μέχρι τον Αντονι Κουίν.

Το 1962 το Φεστιβάλ Τραγουδιού μετακομίζει από την Αθήνα στην 27η ΔΕΘ και μεσουρανεί με τη φωνή του Αλκη Στέα να αντηχεί στο πολυτελές Παλέ ντε Σπορ και τον Τέρη Χρυσό, τον Τόλη Βοσκόπουλο, τον Γιάννη Βογιατζή και πολλούς άλλους να διεκδικούν την πρώτη θέση.

Για πρώτη φορά πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Επίσκεψη του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Γάλλου Στρατάρχη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου Franchet D'Espery, στο περίπτερο του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού

Το 1977 το βραβείο κερδίζει η Αννα Βίσση, ενώ το 1991 ξεχωρίζει ένας νεαρός διαγωνιζόμενος με σκισμένο τζιν και άσπρο T-shirt, ο Σάκης Ρουβάς. Εναν χρόνο αργότερα στο ίδιο φεστιβάλ ξεχωρίζει ένας άλλος νεαρός, ο Αντώνης Ρέμος.

Στο μεταξύ, το παράλληλο πρόγραμμα ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια έχει εκτοξεύσει τη νυχτερινή ζωή της συμπρωτεύουσας. Στο ξακουστό «Λουξεμβούργο», στα θρυλικά «Αστέρια», στο «Πανόραμα» τραγουδούν ο Βασίλης Τσιτσάνης με τη Γιώτα Λύδια, ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα, ο Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα και τη Σούλη Σαμπάχ, η Ζωζώ Σαπουντζάκη, αλλά και οι Ολύμπιανς.

Κοσμοσυρροή στα τουρνικέ της ΔΕΘ το 1966

Εντός της έκθεσης, όμως, η οικονομική δραστηριότητα αρχίζει να μαραζώνει. Στις αρχές του 21ου αιώνα η ΔΕΘ κατηγορήθηκε πολλάκις για τον κρατικοδίαιτο χαρακτήρα της, καθώς η πλειονότητα των περιπτέρων της καταλαμβάνονταν από τον δημόσιο κι ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Το 2008 οι ΗΠΑ δεν συμμετείχαν για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια, λόγω «μειωμένου εμπορικού ενδιαφέροντος».

Ξέρατε ότι...

Στην 3η ΔΕΘ η εταιρεία «Λάιφ Σέυβερς» μοίραζε δωρεάν καραμέλες. Ο κόσμος ήταν τόσο πολύς ώστε αναγκάζονταν να κλείνουν τις εισόδους του περιπτέρου ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Ο Αλκης Στέας μεγαλουργεί στο Παλέ ντε Σπορ, παρουσιάζοντας το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης
Στην 3η ΔΕΘ, το 1928, έγινε διάρρηξη στα γραφεία της διοίκησης, όμως το μόνο που έλειπε ήταν εκλεκτά πούρα.
Τρία δυστυχήματα έγιναν στο λούνα παρκ της 6ης ΔΕΘ το 1931. Ενας στρατιώτης εκτινάχθηκε από τις κούνιες και καταπλάκωσε έναν υπάλληλο της Ενωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών. Με τον ίδιο τρόπο ένας ναύτης καταπλάκωσε επισκέπτη από τη Βέροια και μια 13χρονη από τη Φλώρινα. Ηταν η χρονιά που το λούνα παρκ παρουσίαζε για πρώτη φορά το παιχνίδι «Ο γύρος του θανάτου».

Το περίπτερο της ελληνικής υφαντουργίας στην 28η ΔΕΘ του 1963
Το προσωπικό της ΔΕΘ την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είχε αποσπαστεί στον Ερυθρό Σταυρό και σε άλλες κρατικές υπηρεσίες.
Ο καφέ φραπέ εφευρέθηκε το 1957 στην 22η ΔΕΘ. Ο Δημήτρης Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας «Δρίτσα» που αντιπροσώπευε τον Νες Καφέ στην Ελλάδα δοκιμάζοντας να φτιάξει ένα κρύο καφέ σε σέικερ του κακάο ανακαλύπτει το αγαπημένο ρόφημα των Ελλήνων.
Το 1958 στην 23η ΔΕΘ, 60 παιδιά χάθηκαν μέσα σε μια Κυριακή από τους γονείς τους λόγω της κοσμοπλημμύρας.

Εκθετήριο «βαρέλι» της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων στην 3η ΔΕΘ το 1928
Το 1959 στην 24η ΔΕΘ η ΕΣΣΔ εξέθεσε τρία ομοιώματα πυραύλων Σπούτνικ σε φυσικό μέγεθος.
Το 1960, στην 25η ΔΕΘ εξέπεμψε το σήμα του πρώτου τηλεοπτικού σταθμού στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα της εκπομπής αναμεταδιδόταν σε 70 δέκτες εντός και 30 δέκτες εκτός ΔΕΘ.
Κατά τη διάρκεια της 34ης ΔΕΘ βρισκόταν σε εξέλιξη η κατασκευή του πύργου του ΟΤΕ, ύψους 65 μέτρων. Στην κορυφή του λειτουργεί αναψυκτήριο με περιστρεφόμενο δάπεδο. Το 1970 ο ανελκυστήρας εξυπηρετούσε180 άτομα την ώρα.
Η αρχική συμφωνία για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη υπεγράφη από τον υπουργό Εξωτερικών Κ. Παπούλια και τον υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης της Βουλγαρίας Κ. Τότεφ το 1994, στην 59η ΔΕΘ.