Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας: Αγριο Γ.Α.Λ.Α.

Οι ορνιθολόγοι και οι ερασιτέχνες εξερευνητές της φύσης συχνά αναφέρουν το «ΓΑΛΑ» σαν έναν από τους πιο αξιόλογους τόπους μελέτης και παρατήρησης. Και με τον όρο «ΓΑΛΑ» εννοούν τις εκβολές των τεσσάρων ποταμών: Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας. Μια ανάσα από τη Θεσσαλονίκη...

Για τους κατοίκους των περισσότερων μεγαλουπόλεων η άγρια φύση απέχει πολύ. Οχι όμως για τους Θεσσαλονικιούς, αφού η πόλη βρίσκεται δίπλα στο Δέλτα τεσσάρων ποταμών, του Αξιού, του Αλιάκμονα, του Γαλλικού και του Λουδία.

Ο πολεοδομικός ιστός της Δυτικής Θεσσαλονίκης σχεδόν εφάπτεται με τους υδροβιότοπους, επιτρέποντας εύκολες αποδράσεις από τον εγκλωβισμό της πόλης. Ο Γαλλικός, που είναι ο πλησιέστερος προς την πόλη ποταμός, έχει σχεδόν αποξηρανθεί, αφού τα νερά του χρησιμοποιούνται για την υδροδότησή της.

Ο Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, αποστραγγίζει τη βόρεια Πίνδο. Ο Αξιός, ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια των Βαλκανίων, ρέει μόνο για 74 χλμ. στην Ελλάδα από τα συνολικά 380. Ο Λουδίας, ο μικρότερος απ' όλους, λειτουργεί πλέον μόνο σαν κανάλι, στο οποίο διοχετεύονται τα νερά της αποστραγγισμένης λίμνης των Γιαννιτσών.

Οι λευκοτσικνιάδες είναι το πιο κοινό είδος ερωδιών στη περιοχή

Η σημερινή εκβολή του Αξιού έχει διαμορφωθεί από τα έργα που έγιναν γύρω στο 1930 για να αποφευχθεί το κλείσιμο του Θερμαϊκού από τα ιζήματα. Για να καταλάβουμε με πόσο γρήγορο ρυθμό συσσωρεύονται αυτά, πρέπει να αναφέρουμε ότι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι παραλίες του Θερμαϊκού κόλπου βρίσκονταν στην περιοχή της Πέλλας, περίπου 50 χλμ. βορειότερα από τις σημερινές.

Στα Γιαννιτσά τότε υπήρχε θάλασσα. Η λίμνη των Γιαννιτσών, που αποξηράνθηκε, σχηματίσθηκε πολύ αργότερα. Το Δέλτα των τριών ποταμών προστατεύεται από τη Συνθήκη Ραμσάρ και περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000.

Θα ξεκινήσουμε την περιήγησή μας στο Δέλτα από το Καλοχώρι, στη δυτική εσχατιά της Θεσσαλονίκης. Εδώ οι πολυκατοικίες κυριολεκτικά εφάπτονται με τη λιμνοθάλασσα των εκβολών του Γαλλικού ποταμού, που έχει μετατραπεί σε περιβαλλοντικό πάρκο.

Ενας δρόμος που ξεκινάει από τα σπίτια διασχίζει τη λιμνοθάλασσα και έτσι οι κάτοικοι κάνουν τη βόλτα τους ανάμεσα από σμήνη σπάνιων παρυδάτιων πουλιών, όπως είναι οι μαυροκέφαλοι γλάροι, που απειλούνται με εξαφάνιση, και οι λιμόζες. Δεξιά και αριστερά από τον χωματόδρομο που ξεκινάει από το Καλοχώρι και με νότια κατεύθυνση φθάνει στο ακρωτήριο Χηναρού μπορούμε να παρατηρήσουμε διάφορα βουτηχτάρια, λαμποβούτια και φοινικόπτερα από πολύ κοντά.

Ο δρόμος συνεχίζει επάνω στο ανάχωμα προς την Παλιομάννα. Στα δεξιά του, μέσα στα βαλτοτόπια θα δούμε διάφορα παρυδάτια πουλιά, από τα οποία πολλά έχουν παρουσία όλο τον χρόνο και άλλα εμφανίζονται κατά την ανοιξιάτικη ή φθινοπωρινή μετανάστευση.

Τα άγρια άλογα του Αξιού εντυπωσιάζουν με την περηφάνια και την ομορφιά τους

Εδώ είναι το καλύτερο σημείο να δούμε επάνω στο ανάχωμα τα νεροχελίδονα, που καταφθάνουν τώρα και ζευγαρώνουν. Φτιάχνουν τη φωλιά τους ανάμεσα στους θάμνους και τον Ιούνιο το θηλυκό να φυλάει τα αβγά χωρίς να ενοχλείται ιδιαίτερα από την παρουσία μας.

Μετά την Παλιομάννα, το ανάχωμα χαμηλώνει και τα βράχια αριστερά του αναχώματος δίνουν τη θέση τους σε παραθαλάσσια βαλτοτόπια, όπου συχνάζουν οι μαυρόρυγχες τουρλίδες, που είναι ιδιαίτερα δειλές και απογειώνονται μόλις προσπαθήσουμε να τις πλησιάσουμε. Στα δεξιά θα δούμε σίγουρα τους καλαμοκανάδες, όνομα και πράγμα, αφού τα πόδια τους μοιάζουν με λεπτά και ψηλά καλάμια. Είναι τόσο μακριά που, όταν πετάνε, προεξέχουν πολύ πίσω από το σώμα τους.

Το καλοκαίρι θα δούμε τα θηλυκά να κλωσούν στις φωλιές τους ανάμεσα στους θάμνους. Δίπλα δίπλα με τους καλαμοκανάδες είναι και οι αβοκέτες, απαραγνώριστες χάρη στο στραμμένο προς τα πάνω ράμφος. Ζευγαρώνουν και αυτές εδώ με ένα τελετουργικό, κατά το οποίο η θηλυκιά παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, προκαλώντας το αρσενικό, χαμηλώνοντας το σώμα για να ανέβει επάνω της. Το ίδιο και οι πιο σπάνιες αγκαθοκαλημάνες, που έρχονται εδώ από την Αφρική το καλοκαίρι για να ζευγαρώσουν.

Eνα κοπάδι από καστανοκέφαλους γλάρους στη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, με φόντο τη Θεσσαλονίκη

Στα μικρά νησάκια στα αριστερά, θα δούμε και τους τεράστιους αργυροπελεκάνους να ψαρεύουν σε μικρή απόσταση. Ολο τον χρόνο υπάρχουν εδώ και οι ασπρόμαυρες αβοκέτες. Το καλοκαίρι θα δούμε τα ζευγάρια να οδηγούν το κοπάδι με τους νεοσσούς δίπλα στο ανάχωμα.

Πιο κάτω θα φθάσουμε στην εκκλησία του Αϊ- Νικόλα και τις καλύβες των μυδοκαλλιεργητών, που κατασκευάστηκαν το 2004. Εδώ παράγεται το 80% των μυδιών στην Ελλάδα. Απέναντι από τις καλύβες δίπλα στον ασφαλτόδρομο που οδηγεί στη Χαλάστρα, είναι καλό σημείο για να δούμε το καλοκαίρι τις πετροτουρλίδες, με τα ιδιαίτερα μεγάλα μάτια, να φωλιάζουν στους στεγνούς βάλτους.

Εάν προσπαθήσουμε να τις πλησιάσουμε, απομακρύνονται με γρήγορα βήματα αντί να πετάξουν. Συνεχίζοντας φθάνουμε σε ένα πέτρινο φυλάκιο και ένα υπερυψωμένο καινούργιο ξύλινο παρατηρητήριο. Από εδώ αριστερά ένας χωματόδρομος οδηγεί στον φάρο του Αξιού. Κατά μήκος του δρόμου αυτή την εποχή θα δούμε πολλά είδη παρυδάτιων πουλιών να ζευγαρώνουν.

Ο ήλιος δύει στο δέλτα του Αξιού

Απαραγνώριστοι είναι οι στρειδοφάγοι με τη μαύρη ράχη, την άσπρη κοιλιά και το μακρύ πορτοκαλί ράμφος. Φωλιάζουν κατάχαμα όπως και τα νανογλάρονα, μόνο που αυτά προτιμούν τον δρόμο από τους βάλτους και κινδυνεύουν να τους πατήσουν τα αυτοκίνητα.

Η συμπεριφορά του ζευγαριού είναι εντυπωσιακή. Το θηλυκό στέκεται μέσα ή γύρω από τη φωλιά, που δεν είναι άλλο από μια μικρή λακκούβα στη μέση του δρόμου και φωνάζοντας δυνατά καλεί το αρσενικό που κάθε τόσο παρουσιάζεται κρατώντας στο ράμφος κάποιο ψαράκι που προσφέρει στην καλή του.

Λιγότερο δοτικοί είναι οι αρσενικοί κοκκινολαίμηδες που ξελογιάζουν τις θηλυκές μόνο ορθώνοντας το ανάστημά τους. Από το φυλάκιο και το παρατηρητήριο το ανάχωμα στρίβει προς τα βόρεια κατά μήκος του Δάνειου καναλιού. Το όνομα του δόθηκε γιατί από αυτό «δανείστηκαν» το χώμα για την κατασκευή των αναχωμάτων του Αξιού.

Δύο νανογλάρονα τσακώνονται για έναν μεζέ

Στην ανατολική πλευρά του αναχώματος ανάμεσα στους καλαμιώνες κρύβονται οι ιδιαίτερα δειλοί πορφυροτσικνιάδες, που πολύ δύσκολα θα τους δούμε από κοντά. Αντίθετα, εύκολα θα δούμε τις χαλκόκοτες να τσιμπολογούν στα πλημμυρισμένα λιβάδια. Ο χωματόδρομος επάνω στο ανάχωμα δίπλα στο Δάνειο είναι κακός, ιδιαίτερα όταν βρέχει, και διακόπτεται από δύο πρόσφατα φτιαγμένες ξύλινες πόρτες, που όμως δεν είναι κλειδωμένες.

Αφού ξεπεράσουμε τις κακοτοπιές του δρόμου και τις πόρτες, θα φθάσουμε στη Χαλάστρα και από εκεί στα Κύμινα. Από το χωριό μπορούμε να πάρουμε τον χωματόδρομο επάνω στο δυτικό ανάχωμα του Αξιού και να κατευθυνθούμε προς τη θάλασσα. Στα λιβάδια αριστερά προς το ποτάμι θα δούμε τα άγρια άλογα του Αξιού. Στον καλαμιώνα πριν από τη θάλασσα θα δούμε καλαμόκιρκους, λαγγόνες, πρασινοσκέληδες και άλλα είδη πουλιών. Στρίβοντας δυτικά κατά μήκος του παράκτιου αναχώματος θα φθάσουμε στις καλύβες των μυδοκαλλιεργητών στην εκβολή του Λουδία.

Τα φοινικόπτερα στις εκβολές του Γαλλικού μαζεύονται κατά δεκάδες

Εδώ ανάμεσα στα καΐκια τριγυρνούν αργυροπελεκάνοι για να τραφούν από τα ψάρια που πετούν οι ψαράδες. Για να περάσουμε στην απέναντι όχθη, πρέπει να ανέβουμε δίπλα στο ποτάμι μέχρι την εθνική και από εκεί αφού περάσουμε από μια γέφυρα, να πάρουμε τον ασφαλτόδρομο της δυτικής όχθης του Λουδία μέχρι την εκβολή του.

Κατά μήκος του ποταμού θα δούμε και πολλά βυθιζόμενα οριζόντια δίχτυα. Ακολουθώντας προς τα δυτικά το παραθαλάσσιο ανάχωμα, θα δούμε αυτή την εποχή σμήνη από σκαλίδρες κατά μήκος της παραλίας. Δρεπανοσκαλίδρες και λασποσκαλίδρες, νανοσκαλίδρες, λευκοσκαλίδρες και χαλικοκυλιστές είναι κοινοί εδώ. Είναι το καλύτερο μέρος για την παρατήρηση αυτών των πουλιών. Το ανάχωμα μας οδηγεί στην Αλμυραύλακα, ένα μικρό ποτάμι που ρέει παράλληλα με τον Αλιάκμονα. Ακολουθώντας τον δρόμο δίπλα του θα φθάσουμε στο ύψος της εθνικής κοντά στο χωριό Κλειδί, ολοκληρώνοντας την περιήγησή μας.

ΠΗΓΗ:thetravelbook.gr