Αυτοί είναι οι «πρωταθλητές» κακοδιοίκησης στο δημόσιο τομέα

Της Ελένης Πετροπούλου

Ισχυρούς «τριγμούς» στη σχέση κράτους – πολίτη λόγω της παρατεταμένης λιτότητας, διαπιστώνει στην ετήσια έκθεσή της η Συνήγορος του Πολίτη ..., κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και υποβάθμιση της διοίκησης.

«Τη στιγμή που οι πολίτες έχουν περισσότερο από ποτέ ανάγκη τις δημόσιες υπηρεσίες, το κοινωνικό κράτος συρρικνώνεται ενώ κρατικές λειτουργίες εξασθενούν λόγω της υποβάθμισης της διοίκησης» αναφέρει η Συνήγορος του Πολίτη Καλλιόπη Σπανού στην έκθεσή της για το 2014, την οποία υπέβαλε στη Βουλή των Ελλήνων.

Η Αρχή έλαβε το 2014 16.339 αναφορές (από το 2011 ο αριθμός των αναφορών έχει αυξηθεί κατά 50%) και τα ποσοστά επιτυχούς διαμεσολάβησης για την επίλυση των διαφορών ξεπερνούν το 80%.

Με βάση τις αναφορές των πολιτών, μεγάλο ποσοστό (35%) των προβλημάτων κακοδιοίκησης εξακολουθεί να εντοπίζεται, και μάλιστα με αυξανόμενο ρυθμό, στα ασφαλιστικά ταμεία και σε φορείς του υπουργείο Εργασίας.

Ακολουθεί το υπουργείο Οικονομικών με 19,4% ενώ το 14,64% των προβλημάτων αφορούσε την αυτοδιοίκηση.

Ενδεικτικά, ο Συνήγορος ασχολήθηκε με το νοσοκομείο Καλαμάτας που απέφευγε κατ’ επανάληψη να χορηγεί αναισθησία σε προγραμματισμένα χειρουργεία παιδιών, με αιτιολογία την έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού και την αδυναμία τήρησης των σχετικών ειδικών οδηγιών!

Επίσης, ο Συνήγορος πληροφορήθηκε ότι, κατά τα έτη 2006-2008, μικρός νησιωτικός δήμος είχε χορηγήσει σε πάνω από τετρακόσιους αλλοδαπούς βεβαιώσεις κατάθεσης δικαιολογητικών χωρίς ποτέ να προωθηθούν οι αντίστοιχες αιτήσεις τους προς εξέταση, κατά πάσα δε πιθανότητα χωρίς καν να έχουν κατατεθεί από τους αιτούντες τα φερόμενα ως πλήρη δικαιολογητικά. Οι βεβαιώσεις αυτές λειτουργούσαν εκ των πραγμάτων ως αυτοτελείς νομιμοποιητικοί τίτλοι μακρότατης διάρκειας με κίνδυνο εμπορίας τους από επίορκους υπαλλήλους δήμων, καθώς ο πραγματικός έλεγχος της πληρότητας των δικαιολογητικών γινόταν πολύ αργότερα και από διαφορετική υπηρεσία.

Σε άλλη περίπτωση, όταν εργαζομένη επί μακρόν σε οικογενειακή επιχείρηση επέστρεψε στην εργασία της μετά από άδεια κύησης και ανατροφής, βρήκε στη θέση της εταιρείας όπου εργαζόταν μια νέα επιχείρηση, ιδιοκτησίας αδελφής των προηγούμενων εργοδοτών. Η νέα ιδιοκτήτρια δεν απεδέχθη τις υπηρεσίες της με την αιτιολογία ότι επρόκειτο για νέα επιχείρηση και όχι για μεταβίβαση. Ο Συνήγορος, διαπίστωσε ότι η εν λόγω ιδιοκτήτρια του παρείχε αναληθείς πληροφορίες, καθώς ισχυρίστηκε ότι η παλαιά επιχείρηση βρισκόταν σε διαδικασία πτώχευσης, γεγονός το οποίο δεν ίσχυε.

Αναλυτικά η έκθεση

Συνεχής αύξηση αναφορών

Οι 16.339 αναφορές πολιτών που κατατέθηκαν στον Συνήγορο την προηγούμενη χρονιά, ξεπέρασαν σημαντικά τον ήδη πολύ υψηλό αριθμό του 2013 (14.738 αναφορές) φτάνοντας σε νέο ρεκόρ σε σχέση με τα προηγούμενα έτη λειτουργίας του θεσμού.

Η αύξηση αυτή, 11% συγκριτικά με την περσινή χρονιά και περισσότερο από 50% σε σχέση με το 2011, υπογραμμίζει για μία ακόμη φορά την εμπιστοσύνη των πολιτών στον Συνήγορο. Δηλώνει επιπλέον την ένταση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, κυρίως στη σχέση τους με τον κρατικό μηχανισμό.

Πού εντοπίζονται τα προβλήματα των πολιτών

Με βάση τις αναφορές των πολιτών, οι προβληματικοί τομείς που όχι μόνο φαίνεται να παγιώνονται αλλά συνεχίζουν να επιδεινώνονται, είναι ταασφαλιστικά θέματα και η φορολογία. Τα παράπονα για τα δύο συγκεκριμένα πεδία σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2011.

Αναλυτικά, οι φορείς στους οποίους επικεντρώνονται οι αναφορές των πολιτών είναι οι εξής (γράφημα Δ):

• Μεγάλο ποσοστό (35%) των προβλημάτων κακοδιοίκησης εξακολουθεί να εντοπίζεται, και μάλιστα με αυξανόμενο ρυθμό, στα ασφαλιστικά ταμεία και σε ΝΠΔΔ που εποπτεύει το Υπουργείο Εργασίας.
• Ακολουθεί το Υπουργείο Οικονομικών με 19,4%, παρουσιάζοντας αυξητική τάση σε σχέση με το 2013.
• Το 14,64% των προβλημάτων αφορούσε την αυτοδιοίκηση, δηλαδή τους δήμους και τις περιφέρειες.
• Άλλοι φορείς με προβλήματα κακοδιοίκησης είναι το Υπουργείο Εσωτερικών με 5,15%, το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης με 3,44%, το Υπουργείο Παιδείας με 3,35% και λοιπές υπηρεσίες (υπουργεία, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ κ.λπ.) με 7% περίπου.

Το θετικό ωστόσο στοιχείο είναι ότι η πλειονότητα των αναφορών αυτών (80,44%) επιλύθηκαν με τη διαμεσολάβηση του Συνηγόρου (γράφημα Γ).

Ο Συνήγορος όλο και πιο κοντά στον πολίτη

• 16.339 νέες αναφορές υποβλήθηκαν στον Συνήγορο το 2014
• 6.581 νέες αναφορές κατατέθηκαν μέσω διαδικτύου, έπειτα από 2 χρόνια επιτυχούς λειτουργίας του συστήματος υποβολής web αναφοράς
• Περίπου 10.000 άτομα δήλωσαν ότι τους αρέσει (Like) η σελίδα της Αρχής στο Facebook
• 3.160 άτομα ακολουθούν (followers) το προφίλ της Αρχής στο Twitter
• 6 επισκέψεις στην περιφέρεια (Πάτρα, Βόλος, Ιωάννινα, Φλώρινα, Κοζάνη, Θεσσαλονίκη) πραγματοποίησαν διευρυμένα κλιμάκια της Αρχής που συνδυάστηκαν με «αυτοψίες» στην πλειονότητα των περιφερειακών ενοτήτων

Τέλος ο Συνήγορος του Πολίτη βρίσκεται πια σε νέα στέγη στην καρδιά της Αθήνας (Χαλκοκονδύλη 17, κοντά στην πλατεία Ομονοίας). Το καινούριο κτίριο βρίσκεται σε σημείο όπου συγκλίνουν όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και η ευκολία της πρόσβασης φέρνει τις υπηρεσίες της Αρχής ακόμη πιο κοντά στον πολίτη.

Πέραν των αναφορών ο Συνήγορος το 2014 πραγματοποίησεπερισσότερες από 50 δημόσιες παρεμβάσεις σε μια σειρά θεμάτων που άπτονται της αρμοδιότητάς του και αφορούν έναν ευρύτερο κύκλο προσώπων και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Επιπλέον συνέταξε 3 ειδικές εκθέσεις.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Εντός του 2014, ο Συνήγορος συνέταξε τρεις ειδικές εκθέσεις για θέματα μείζονος σημασίας.

1. Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης

Ο Συνήγορος εστιάζει σε κρίσιμα ζητήματα που ανακύπτουν κατά τη συναλλαγή των πολιτών –καταναλωτών με τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και τις Υπηρεσίες Ύδρευσης των δήμων, διατυπώνοντας προτάσεις βελτίωσης του οικείου κανονιστικού πλαισίου και απλούστευσης των ακολουθούμενων διοικητικών πρακτικών. Μολονότι αναγνωρίζει τις κατά τόπο ιδιαιτερότητες του υδατικού δυναμικού και των συνθηκών παροχής ύδρευσης, ο Συνήγορος εντοπίζει την απουσία πλαισίου που να οριοθετεί τους κανόνες ύδρευσης, επιτρέποντας παράλληλα μεγάλο βαθμό ευελιξίας στις υπηρεσίες, αλλά και την πλημμελή εποπτεία τους και έλλειψη συντονισμού. Μεταξύ άλλων, προτείνει θέσπιση Πρότυπου Κανονισμού Ύδρευσης, κατάργηση της υποχρεωτικής ή ελάχιστης κατανάλωσης που επιβάλλεται στους λογαριασμούς ύδρευσης, άμεση ενημέρωση των καταναλωτών σε περιπτώσεις αναιτιολόγητης αύξησης της κατανάλωσης, διαφοροποίηση της τιμολογιακής πολιτικής ανάλογα με την ποιότητα του παρεχόμενου ύδατος, τακτικό έλεγχο και επιβεβαίωση των στοιχείων των καταναλωτών, εξορθολογισμό των κλιμάκων κατανάλωσης βάσει των οποίων πραγματοποιούνται οι χρεώσεις.

2. Δημοτικές πρόσοδοι

Διαπιστώνοντας προβλήματα κατά την άσκηση των οικονομικής φύσεως αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ α΄ βαθμού και πλημμέλειες στην εποπτεία των κανονιστικών τους πράξεων, ο Συνήγορος διατυπώνει προτάσεις, με στόχο την απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, την ενδυνάμωση του ελέγχου νομιμότητας από τους εποπτικούς μηχανισμούς και την εξασφάλιση χρηστής και διαφανούς δημοσιονομικής διαχείρισης. Μεταξύ άλλων, προτείνει ενεργοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών επί της νομιμότητας των πράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και των διατάξεων περί πειθαρχικής ευθύνης σε περιπτώσεις μη συνεργασίας, θέσπιση εγγυήσεων νόμιμης επιβολής ανταποδοτικών τελών, επανεξέταση, αποσαφήνιση και απλούστευση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την επιβολή τελών (ΤΑΠ, καθαριότητας/φωτισμού, κοιμητηρίων) και τη βεβαίωση/είσπραξη των απαιτήσεων των δήμων, ενεργοποίηση των διατάξεων περί εξώδικου συμβιβασμού και δημοσιοποίηση, μέσω του προγράμματος «Διαύγεια», των πινάκων εξόφλησης των δικαιούχων χρηματικών ποσών προς διασφάλιση της διαφάνειας στην ακολουθούμενη διαδικασία πληρωμών.

3. Φορολόγηση κατοίκων εξωτερικού

Οι ευρείες και συνεχείς μεταβολές του φορολογικού συστήματος κατά τα τελευταία έτη, επηρέασαν και τη συγκεκριμένη κατηγορία φορολογούμενων. Ο Συνήγορος διαπίστωσε την παράλειψη πρόβλεψης διαδικασίας αξιόπιστης πληροφόρησης των ενδιαφερομένων και ιδίως την ανελαστικότητα του φορολογικού νομοθέτη να διορθώσει τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων. Προς αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων, υπέβαλε νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις που αποσκοπούν στην πλήρη και έγκαιρη ενημέρωση των φορολογούμενων κατοίκων εξωτερικού για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους και ιδίως για τη δυνατότητα επικαιροποίησης και αναδρομικής αλλαγής της φορολογικής κατοικίας. Στις περιπτώσεις έγγαμων φορολογούμενων, πρότεινε, μεταξύ άλλων, να καταστεί κάθε σύζυγος νομικά υπεύθυνος για την υποβολή και το περιεχόμενο της φορολογικής του δήλωσης, να μπορούν οι σύζυγοι να δηλώνουν την κατοικία τους φέροντας το σχετικό βάρος απόδειξης και να φορολογούνται με βάση τις αντίστοιχες διατάξεις, καθώς και να καταστεί μαχητό το τεκμήριο της κοινής κατοικίας συζύγων ώστε εκείνοι να μπορούν να αποδείξουν τυχόν χωριστή τους κατοικία.

Στην ετήσια έκθεση ενσωματώνονται ακόμη, ως ιδιαίτερες ενότητες, τέσσερις ειδικές εκθέσεις του έτους 2014 για τις αντίστοιχες ειδικές αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί με νόμο στον Συνήγορο του Πολίτη στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης και εφαρμογής ευρωπαϊκών και διεθνών δεσμεύσεων της χώρας. Πρόκειται για:

• την καταπολέμηση των διακρίσεων (νόμος 3304/2005),
• την ισότητα φύλων στις εργασιακές σχέσεις (νόμος 3896/2010),
• τις επιστροφές αλλοδαπών (νόμος 3907/2011) και
• την πρόληψη των βασανιστηρίων (νόμος 4228/2014). 

Τέλος, στην ετήσια έκθεση καταγράφονται ως ξεχωριστή ενότητα (σελίδες 166-185), κατ’ εφαρμογή ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, οι νομοθετικές και οργανωτικές προτάσειςτις οποίες διατύπωσε ο Συνήγορος κατά το έτος 2014, καθώς και επιλογή από τα διαθέσιμα στοιχεία για την αποδοχή παλαιότερων νομοθετικών και οργανωτικών προτάσεων.

Το πλήρες κείμενο της ετήσιας έκθεσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.synigoros.gr.

Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στο Τμήμα Επικοινωνίας:

Πέτρος Ι. Παραγυιός τηλ. 2131306625,

Δημητρία Παπαγεωργοπούλου τηλ. 2131306604.

ΠΗΓΗ:imerisia.gr